Хурофотзудоӣ ва такмили фарҳанги ҷомеа дар кишварҳое, ки дидгоҳи аксари шаҳрвандонаш хурофотӣ ва хирадситезона аст, амре муҳим ва бунёдӣ дар ростои ҷомеасозист. Ин гуна давлатҳо ниёз ба ислоҳоти густурдае доранд, ки он бояд тамоми абъоди ҷомеаро фаро бигирад ва алалхусус, ҷаҳонбинии ирратсионаливу тафаккури эътиқодмеҳвар ва тақдирбовари шаҳрвандонро бо воқеияти кори ҷаҳон созгор намояд, зеро “шарти нахустини мавҷудият ва пойдориву мондагории давлат вижагиҳои сифатии шаҳрвандони он аст” (Аристотель, Политика. –М.: РИПОЛ классик, 2010, С.470).

  Мардуми форсу тоҷик тайи таърихи тӯлонӣ тавассути таҳоҷуму истеъмори аҷнабӣ, зулму истибдоди дохилӣ, саҳлангории давлатмардону ҳукуматдорон, бехабарию ноогоҳӣ аз вазъи сиёсию иҷтимоӣ ва динию дунявии замон, нашнохтани ҳадафу мақсадҳои идеологии бегонагон ва билохира рӯйкард ба ҷаҳл, хурофот ва таассуб ранҷу азоби зиёд кашида, ҷисман ва рӯҳан хаста шудааст. Албатта, ба шарофати истиқлолият дар марҳилаи навини таърихӣ мардуми тоҷик масири зиндагиро тағйир дода, рӯ ба таҷаддуди фикрию сиёсӣ ва иҷтимоию фарҳангӣ ниҳода истодаанд, вале ҳоло ҳам ҷомеаи тоҷикӣ аз бандубори хурофоту ҷаҳолат ва таассуби даҳшатовар куллан наҷот наёфта, тадриҷан раванди ташаннуҷи таассубпарастӣ ва ҷаҳолатхоҳии оммавӣ дар Тоҷикистони кунунӣ, мутаассифона, тақвият ёфта, тадовум пайдо карда истодааст.

  Представьте себе такое утро. Вы только что проснулись и, лежа в постели, вы решаете встать и понимаете, что не можете двигать ни одной частью тела. Вы пытаетесь двигать пальцем, но не можете. Вы паникуете и, желая позвать на помощь, пытаетесь кричать, но не можете открыть рот. Чувствуя интенсивный вес на груди, дыхание становится тяжелым. Вы ощущаете чье-то присутствие в комнате и погружаетесь в чувство, будто вы умираете.

Порае аз китоби Вил Дюрант (1885-1981) файласуфи муосири амрикоӣ бо номи “Тафсирҳои зиндагӣ”.

1.Чаро чунин китобе навиштаам?

  Чаро навориде,  ки ҳаштоду чаҳор (84) сол аз синнаш мегузарад, пас аз ним қарни ғӯтаварӣ дар фалсафа ва таърих, ногоҳ китобе дар бораи адабиёт менависад? Дар ин замина чи салоҳияте дорад? Чи метавонад бигӯяд, ки муддатҳо пеш аз ӯ соҳибназароне, ки зиндагиашонро сарфи мутолиаи адабиёт кардаанд, нагуфта бошанд?

  Бо ҳамаи инҳо, адабиёт нахустин ишқи ман будааст. Дар ҷойе дигар гуфтаам, ки чигуна дар дувоздаҳсолагӣ духтараке ҳамсинну соли худро ки ба ӯ дил бохта будам, дар ҳоли  хондани китоби “Ёддоштҳои Пиквик” дидам. Китобро аз ӯ ба амонат гирифтам ва он гоҳ бо носипосӣ, дилбастагии хешро миёни духтарак ва Дикенс тақсим кардам. Сипас бо чаҳордаҳ сент пасандоз Девид Коперфилдро харидам. Тамоми ҳаштсад саҳифаи онро калима ба калима хондам ва муддатҳо дар радифи “Китоби муқаддас” ва “Тақлиди Масеҳ” қарораш додам. Ва адабиёт камобеш барои ман навъе ваҳй ва паёми осмонӣ, навъе бозофаринии мӯъҷизаосои ҷаҳон ва зиндагӣ шуд.