Эпикуриён-қадимтарин инсонгароёни илмӣ ва озодандеш буданд. Фалсафаи Эпикур ҳам моддӣ (материалистӣ), ҳам лаззатталабона ва ғайридинӣ буд ва аввалин фалсафае аз ин навъ буд, ки ба таври комилан ақлонӣ (ратсионалӣ) падидор гашт.

  Аз миёни фалсафаҳои ҷадид дар даврони юнонимаобӣ (юнонпарастӣ), ду мактаби фавқулода муҳим ва таъсигузор буданд, ки иборатанд аз эпикуриён ва равоқиён. Равоқиёнро ба забонҳои урупоӣ стоикҳо мегӯянд. Равоқ айвони пеши хона аст ва ин файласуфҳо дар ин равоқ назди устоди худ фалсафа меомӯхтанд. Онҳо мегуфтанд: Ҷаҳон аз модда ва ақл сохта шуда, ки ин ҳар ду аз ҳақиқате воҳиданд. Хайри асосӣ тақво, парҳезгорӣ ва фазилат аст. Одамӣ бояд мувофиқи ақл ва табиат зиндагӣ кунад.

  Дар давра ва мароҳили таърихӣ инсон барои бароварда сохтани ниёзҳои иҷтимоӣ, фикрӣ, сиёсӣ, идеологӣ, ахлоқӣ, иқтисодӣ ва маданӣ ба табиат як навъ даргир шуд ва дар айни замон бо неруҳои табиӣ, ки тағйирнаёбандаанд, созиш кард. Маҳз дар ҷараёни даргирӣ ва созишҳо силсилаи бовару эътиқодоти динию мазҳабӣ шакл гирифтанд, ки ғолибан бар мабнои хурофот устувор буданд.

   Дар миёни маросимоти Наврӯзӣ Сездаҳбадар ба унвони расми ҷамъбастӣ ё ба истилоҳ, кулминатсионии ин ҷашни бошукӯҳи аҷдодӣ шинохта мешавад.  Расми “Сездаҳбадар”, қабл аз ҳама, бо зиндагии рӯзмарра ва ҳаёти воқеии мардумӣ бастагӣ дорад ва барои танзими муносибатҳои мутавозини иҷтимоӣ созмон ёфтааст. Он маҷмӯаи маросимоти Наврӯзиро ҷамъбаст мекунад ва омодагиро ба ҷараёни минбаъдаи зиндагӣ ба мардум илқо менамояд. Ин аст, ки тибқи одоти маросимӣ, мардум ва табақаҳои гуногуни аҳолӣ дастҷамъона берун аз шаҳр мераванд ва дар муҳити кӯҳсору саҳро бо хушию  хушҳолӣ ва саргармиҳо бо табиат ҳамоғуш мешаванд.

  Яке аз мушкилоти имрӯзаи ҷаҳонӣ, ки тамоми робитаҳои байналмилалӣ ва дохилии кишварҳоро аз ҳам рехт, ин вируси корона мебошад. Ин воқеият бори дигар собит кард, ки бе тақвият ва муҷаҳҳаз кардани ниҳодҳои илмӣ ва дар авлавият қарор додани донишу пажӯҳиш ягон давлат наметавонад ба ҳалли мушкилоти худ расидагӣ кунад. Мусаллаҳшавии босуръат, зӯргӯӣ, қудратхоҳӣ, истеъморгарии қудратҳои ҷаҳонӣ, даҳшатафканиву тарсафканӣ, хурофоту мазорпарастӣ, сеҳру ҷоду, авомфиребии муллоён, пулпарастии мултимиллиардерҳову дороиҳои ҳангуфти сармоядорон натавонист густариши як мавҷуди ноаёнро пешгирӣ намояд. Ин ва дигар паҳлӯҳои масъаларо Директори Институти омӯзиши масъалаҳои кишварҳои Осиё ва Аврупои Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, номзади илмҳои фалсафа Ёрмаҳмад НИЁЗӢ дар суҳбат бо АМИТ «Ховар» мутазаккир шуд.