"Забон неъмати бебаҳои зиндагии аҳли башар мебошад. Инсон фақат тавассути забон метавонад эҳсос ва фикру андешаҳои худро иброз намояд. Миллати шарафманди тоҷик таъриху фарҳанги камназири худро бо ҳамин забон иншо ва ба ҷаҳониён  муаррифӣ кардааст". (Иқтибос аз суханони Президенти Тоҷикистон ба муносибати Рӯзи забон 5 октяри соли 2019)

 5 октябри соли 2009 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ба тасвиб расид. Ин сана чун  Рӯзи забони давлатӣ эълон гардида, ба феҳристи ҷашнҳои давлатӣ ва миллӣ ворид карда шуд.  Дар робита ба баланд бардоштани мақоми забони давлатӣ ва рушди он 28 ноябри соли 2020 Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Барномаи рушди забони давлатӣ барои солҳои 2020–2030» тасдиқ карда шуда, заминаҳои ҳуқуқӣ, моддӣ ва иҷтимоиву иқтисодӣ  фароҳам оварда шудааст.

        30  сентябр дар силсилаи таҷлилоти ҷашну маросимоти миллӣ ба унвони Рӯзи Мавлоно Ҷалолуддини Балхӣ шинохта шудааст ва дар қаламрави Тоҷикистон ҳам мардум, доираҳои адабию фарҳангӣ ва ҳавзаҳои илмию ҳунарӣ аз ин Рӯз таҷлил мекунанд. Дар ин рӯз доираҳои адабӣ, қишрҳои фарҳангӣ, ҳафзаҳои илмӣ ва муҳитҳои донишгоҳӣ гирди ҳам меоянд ва атрофи шахсият, андеша, дидгоҳ, мавқеият ва мероси Мавлоно Ҷалолуддини Балхӣ суҳбатҳои ҷолиби адабию ихтисосӣ ва мубоҳисоти илмию фаннӣ сурат мегирад. Дар феҳристи баррасиҳои мавзуие, ки дар партави Рӯзи Мавлоно ҳамасола матраҳ мегардад, масъалаи нигариш ва дидгоҳҳои фалсафии Ҷалолуддини Балхӣ низ ҷой дорад. Ба сухани дигар, нишон додани симои фалсафӣ, шахсияти ғайримаъмулӣ  ва чеҳраи чолишгару ҷуръатманди Мавлоно аз талаботу муқтазиёти баҳсҳои ихтисосӣ ва фалсафӣ мебошад. Бо таваҷҷуҳ ба ин, дар ҳошияи Рӯзи Мавлоно чанд нуктаи мухтасарро ироа медорем:

  “Ренессанс” (давраи Эҳё) - ҷараёни хеле бузурги ҳаракатҳои фарҳангӣ, маърифатӣ ва азнавсозӣ, ки ба қарнҳои 14-16 рушди тамаддуни Аврупо рост меояд. Доир ба ин мавзуъ садҳо рисолаҳо, таҳқиқоти мухталиф офарида шудааст ва аврупоиён ин замонро боиси ифтихор ва омили бузурги хештаншиносӣ медонанд.

 Моҳияти бузурги эҳёи аврупоӣ дар он буд, ки фарҳанги аврупоиён пас аз давраи тираву торики ҳукмронии пешвоёни католикӣ бо истифода аз эҳё намудани падидаҳои нодири тамаддуни юнону римӣ рӯ ба маърифати дунявӣ ва аз ҳама муҳимтараш, ба инсонгароӣ оварданд. Ин ба ҳама маълум аст.

Лицом к лицу Лица не увидать,

Большое видится на расстояние

С. Есенин.

Научное сотрудничество как и обмен веществ в природе, имеет большое значение для понимания и развития национальной, культурной и исторической самобытности каждой нации, в результате чего возникает синтез разнообразного опыта, а также  доселе неизвестные  научные и культурные традиции. Приход русских в Среднюю Азию и начальный этап советского строительства в зародыше своем носили потенции для новизны и творчества. К сожалению, современное поколение плохо понимает и представляет себе предысторию этого культурного феномена и в целом, всю сложность нашего движения вперёд. Несмотря на колониальные планы русского царского правительства (в конце XIX и начале  XX-века), и программы большевистской партии (XX в.) по объединению национальных культур и на основе русской культуры и создания нового еденного социально-культурного сообщества - советский народ, исконно русскоязычные ученые внесли ценный вклад в изучении истории и культурного наследия таджиков Центральной Азии. Значимость дел данного отрезка нашей истории, можно проиллюстрировать русской пословицей, изложенная в словах Сергея Есенина: большое видится на расстояние.