Based on the research of Soviet (now Russian) and European Orientalists and linguists dedicated to the lexical features of the Sogdian language, this article identifies Sogdian words used in the modern Tajik language and defines their lexical meanings.

  In April 2025, the United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO) included the Mugh Mountain Fortress Manuscripts in the “Memory of the World” register. It is worth recalling that in 1932, a local resident discovered a manuscript in the ruins of the Mugh Mountain fortress, in Sughd Region of the Republic of Tajikistan), written in a language unfamiliar to him. Later, in 1933, a group of researchers from the Institute of Oriental Studies of the Russian Academy of Sciences in St. Petersburg, led by the Orientalist A. Freiman, discovered 75 more manuscripts at this site. These documents were thoroughly studied and turned out to be written in the Sogdian language. They included letters, contracts, diplomatic correspondence, and other documents from the time of the last king of Sogd, Devashtich, who ruled in the ancient city of Panjakent in the early 8th century. These manuscripts are currently preserved in the State Hermitage Museum in St. Petersburg.

  Дар дунёи имрӯза, ба пешрафтҳои сареъ дар илм ва фановарӣ, башарият бо мавқеияти  мутазод рӯбарӯ аст: аз як тараф, сатҳи дониш дар мавриди табиат ва ҷомеа ҳаргиз то ин ҳад боло набудааст, дар ҳоле ки аз суйи дигар, мазоҳири таассуби динӣ, ифротгароӣ ва хушунати бо имон тавҷеҳ шуда, ҳанӯз дар гӯша ва канори мухталифи ҷаҳон  зуҳур меёбанд. Ин воқеияти мутазод, тааммул дар нақши ҷаҳонибинӣ илмӣ ба унвони як бунёди фикрӣ ва фарҳангиро, ки қодир ба муқобила бо ашколи харобкунандаи ҷазмандешӣ ва тоқатфарсоӣ аст, бармеангезад.

  Асрҳои IX–Х замони шукуфоии илму фарҳанги халқи тоҷик буд. Эҳёи нави маданияти халқи тоҷик дар замони Тоҳириён ва гулгулшукуфии он дар даврони Сомониён рух дода буд. Мусаллам аст, ки дар он давра забони тоҷикӣ (форсӣ-дарӣ) забони арабиро дар корҳои давлатию адабиёти бадеӣ, назму наср ва қисман дар илм танг карда буд. Сомониён дар дарбори худ шоирон, олимон, адибу санъаткоронро гирд оварда, машҳури ҷаҳониён гашта буданд. Дар ин кор саҳми вазирони бузурги Сомонӣ Балъамӣ ва Ҷайҳонӣ хеле бузург буд. Шаҳрҳои Бухоро, Самарқанд, Балх, Марв, Нишопур, Ҳирот, Хуҷанд, Ҳулбук ва амсоли онҳо марказҳои асосии илму фарҳанг ба ҳисоб мерафтанд.

  1 ноябри соли 2025 дар Донишгоҳи Ҳирошимаи Ҷопон чорабинии байналмилалии “Рӯзҳои дарҳои кушод” баргузор гардид. Дар ин рӯйдоди фарҳангӣ ва таълимӣ бо мусоидати Сафорати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар Ҷопон, ки дар он хизматчиёни давлатии кишварамон, ки тибқи барномаи Бурсияҳо барои рушди захираҳои инсонӣ (JDS) таҳсил менамоянд, фаъолона ширкат варзиданд.