Масъалаи робита байни ҷаҳонбиниҳои илмӣ ва идеологӣ яке аз мавзуҳои калидӣ дар маърифатшиносии муосир, фалсафаи иҷтимоӣ ва таърихи дониш маҳсуб мегардад. Ҷаҳонбиниҳои илмӣ ва идеологӣ танҳо ду абзори мутафовит барои тавсифи воқеият нестанд, балки ду рӯйкарди куллан мухталиф барои дарк ва тафсири ҷаҳон мебошанд. Онҳо аз рӯи моҳият, равишҳои санҷиши изҳорот ва муносибат ба тағйирёбии дониш аз ҳам фарқ мекунанд. Баррасии ин тафовутҳо имкон медиҳад, то бартарии ҷаҳонбинии илмӣ, ки пойдории маърифатӣ, созгории иҷтимоӣ ва мутобиқат бо ҷомеаро таъмин мекунад, муайян намоем.

(Тақриз ба китоби Беҳрӯзи Забеҳулло “Шукӯҳи Истиқлол”. – Душанбе: “Дониш”, 2025. –190 саҳ.) Чакида Маҷмуаи шеъри “Шукӯҳи Истиқлол” асари Беҳрӯзи Забеҳулло шомили достонҳои “Амвоҷи ҳастӣ”, “Қиссаи мурғи Самандар”, дар зумраи осори шохиси адабиёти муосири тоҷик ҷой дорад. Ин асар бо пайванд додани мероси адабии куҳани форсӣ-тоҷикӣ ба заруратҳои сиёсӣ, фарҳангӣ ва иҷтимоии рӯзгори ҳозир, ду рӯйкарди асосиро дар худ дорад: нахуст, таъкид бар посдорӣ аз ҳувияти фарҳангӣ ва миллии тоҷикон; дувум, барҷастасозии оянданигарӣ ва тараққихоҳӣ дар масири истиқлоли миллӣ ва давлати навин. Шоир бо баҳрагирӣ аз забони намодину байноматнӣ, мафоҳиме чун миллат, давлат, ақли ҷамъӣ ва раҳбарии хирадмандонаро дар қолаби…

Равобити байналмилалии муосир ба таври фазояндае бо печидагӣ, пӯёӣ ва чандқутбӣ машхасс мешавад. Дар ин замина, аҳамияти сарварии сиёсии фардӣ, ба вижа дар кишварҳое, ки дар марҳилаи тавсеаи пас аз ҷангӣ ҳастанду, барои эҷоди ниҳодҳои хукуматии пайдор кўшишҳои зиёд ба харҷ медиҳанд ва ба дунболи тақвияти иқтидори байналмилалии худ ҳастанд, рӯ ба афзоиш аст. Намунаи боризе аз гуфтаҳои боло Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад, ки Президенти он, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон чеҳраи калидии муайянкунандаи масирҳои сиёсати дохилӣ ва хориҷии он ба ҳисоб меравад.

Дар ҷаҳони имрӯза, ки ҷаҳонишавӣ марзҳоро аз байн мебарад ва фазои иттилоотию фарҳангии ягона эҷод мекунад, масъалаи ҳифзи ҳувияти миллӣ рӯз аз рӯз бештар матраҳ мегардад. Густариши равобит байни мардум, пешравии фанноварӣ, дастрасии бозорҳои ҷаҳонӣ, инчунин афзоиши ҷараёни муҳоҷират, дарки мутақобил ва мубодилаи идеяҳоро тақвият ва дар баробари ин хатари аз даст додани аслият, решаҳои фарҳангӣ ва марҷаи маънавиро низ ба миён меорад. Маҳз аз ин сабаб ҳувияти миллӣ ба унвони усси асосии (краеугольный камень) рушди иҷтимоӣ ва омили муайянкунандаи пойдории давлату муттаҳидии миллат шинохта мешавад. Дар даврае, ки башарият босуръат дар ҳоли ҳаракат ба сӯи ҷаҳонӣ шудан аст, ниёз…

Дар дунёи имрӯза, ба пешрафтҳои сареъ дар илм ва фановарӣ, башарият бо мавқеияти мутазод рӯбарӯ аст: аз як тараф, сатҳи дониш дар мавриди табиат ва ҷомеа ҳаргиз то ин ҳад боло набудааст, дар ҳоле ки аз суйи дигар, мазоҳири таассуби динӣ, ифротгароӣ ва хушунати бо имон тавҷеҳ шуда, ҳанӯз дар гӯша ва канори мухталифи ҷаҳон зуҳур меёбанд. Ин воқеияти мутазод, тааммул дар нақши ҷаҳонибинӣ илмӣ ба унвони як бунёди фикрӣ ва фарҳангиро, ки қодир ба муқобила бо ашколи харобкунандаи ҷазмандешӣ ва тоқатфарсоӣ аст, бармеангезад.