Мақолаи мазкур моҳияти ду мафҳумро, ки воқеан, дар мустаҳкам шудани истиқлолияти миллӣ нақши муҳим мебозанд, тавзеҳ дода, мубрамияти дарки амиқи онҳоро дар шароити кунунии рушди давлати соҳибистиқлоли миллӣ баррасӣ менамояд. Яке аз ин мафҳумҳо «идеяи миллӣ» ва дигаре «ҳувияти миллӣ» мебошад. Мо бояд аз он огоҳ бошем, ки дар таркиби мафҳуми «ҳувияти миллӣ», ки муталлиқ будани шахсро бар гурӯҳи муайяни иҷтимоии миллат - ҳамчун шакли олии ҷомеаи қавмии умумияти сиёсӣ, забонӣ, иқтисоду фарҳангидошта ва мардуми дорои хусусияти ягонаи равонӣ бударо ифода мекунад, инчунин, ҳисси сипосгузорию ҳимоят аз давлату Ватан, вафодорӣ ва садоқат нисбат ба давлат - ҳамчун макони рушди миллӣ…

Яке аз хусусиятҳои хоси ҷомеаҳои муосири демократӣ – ин дар ҳудудии онҳо самаранок амалӣ шудани худидоракунии маҳаллӣ мебошад. Низоми худидоракунии маҳаллӣ дар кишвари мо дар марҳилаи нави ислоҳот ва тағйирёбӣ қарор дошта, бо як қатор омилҳои хусусияти объективӣ ва субъективӣ дошта бархурд дорад. Дар шуури ҷамъиятӣ фаҳмиш оиди моҳияти худидоракунии маҳаллӣ баъди аз байн рафтани низоми тоталитарии Иттиҳоди Шӯравӣ аз нав ташаккул меёбад. То ин давра ҳатто аксарияти аҳолии маҳал дар бораи аҳамият ва мавҷудияти институти худидоракунии маҳаллӣ тасаввурот надоштанд. Ғайр аз ин, яке аз ҳадафҳои аввалиндараҷаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистонро фароҳам овардани имкониятҳои нав барои худамалишавии шаҳрвандии шаҳрвандон ташкил медиҳад.…

Мафҳуми «ҳокимият» ва шарҳи антропологии он масъалаи марказии антропологияи сиёсӣ мебошад. Зеро ҳокимият дар низоми донишҳои антропологӣ мавқеи хеле муҳимро касб намудааст. Мазмуни классикии ҳокимиятро Макс Вебер дар асараш «Хоҷагидорӣ ва ҷомеа» ба таври зерин нишон додааст: «Ҳокимият имконияти бор кардани иродаи худ аз болои дигарон аст, новобаста аз оне, ки чунин имконият бо чӣ асос меёбад» [1, 22].

Устод Садриддин Айнӣ (15.04.1878 – 15.07.1954) аз нависандагон ва муҳаққиқони бузурги Машриқзамин буда, дар баробари осори бадеии мансуру манзум аз худ мероси бои илмӣ ба баъдинагон гузоштааст. Агар вай адабиёти баъдазинқилобии моро аз солҳои 20-уми асри гузашта, зимни истифода аз мероси ғании адабиёти пешинаамон ба чаҳорчӯбаи лозима дароварда, ба он ним аср ҳодию раҳнамо шуда бошад, пас дар ҷодаи илми замон ҳам ҳамон қадар заҳматро бар дӯш дошт. Бояд гуфт, ки корҳои тадқиқотии Садриддин Айнӣ дар нимаи авали асри XX дар соҳаи маориф, таърихшиносӣ, кишваршиносӣ, адабиётшиносӣ ва забоншиносӣ илми тоҷикро, фарҳанги тоҷикро ҳар чӣ бештар аз пештар ҳам ба худамон…

Инсоният дар замони муосир шояд як марҳилаи аз ҳама мураккабу мушаввашкунандаи таърихро бо мушкилиҳои зиёди ба мисли фарқияти калон байни сарватмандон ва камбағалон, муборизаҳои геополитикии давлатҳои абарқудрат, ҷанги термоядроӣ, ифлосшавии атмосфераи замин, тағйир ёфтани флора ва фауна, гармшавии иқлим, пайдо шудани сўрохиҳо дар пардаи озонӣ, зиёд гардидани баъзе бемориҳои сироятӣ (ВНМО(СПИД), саратон ва ғ.), буҳрони демографӣ (дар кишварҳои қашшоқ зиёдшавӣ ва дар давлатҳои аз нигоҳи иқтисодӣ пешрафта камшавии аҳолӣ), терроризм, ҳуҷуми астероидҳо, нобаробарии иҷтимоӣ ва ғайраҳоро пушти сар намуда истодааст. Бар акси он, илми муосир рўз то рўз кашфиёти нав ба нав рўйи кор оварда, инсониятро аз мушкилиҳои бисёр наҷот…