(чанд мулоҳиза дар ҳошияи мулоқоти Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон бо фаъолону намояндагони ҷомеа ва ходимони дин)

  Оростани мулоқоту вохуриҳо бо фаъолони маданӣ, қишри зиёӣ ва ходимони дин дар меҳвари барномаи кории Сарвари давлат қарор гирифтааст ва чанд соли пеш, дақиқтараш 12 майи соли 2018 бо ҳузури фаъолону намояндагони ҷомеа ва ходимони дин суҳбати хуби ихтисосӣ анҷом дода буданд.

  Дӯстон дар қаҳвахона нишастаанд ва дӯсташонро интизоранд. Қаҳвахона дар маркази шаҳр ҷойгир аст. Ҳар рӯз ба ин қаҳвахона одамон аз гирду атрофи маркази шаҳр меоянд. Ин қаҳвахона бо қаҳваҳояш дар кишвар машҳур гаштааст. Аз ин сабаб дӯстон барои қаҳванушӣ ба инҷо омаданд. Онҳо як дӯсташонро, ки дер карда буд, интизор буданд.  Яке аз онҳо, ки Фарангис ном дошт, дӯсти деромадаашонро дида гуфт:

‒Шариф чаро дер кардӣ? Мо туро аз дер боз интизорем?

 (навиди фарҳангӣ дар заминаи нашри китоби устод Ҷамолиддин Саидзода “Намунаи адабиёти тоҷик” “Шоҳнома”-и дигар аст” (Дастури ватандӯстӣ ва худогоҳии миллӣ))

  Устод Ҷамолиддин Саидзода дерест, ки барои доираҳои адабӣ, илмӣ ва мадании ҷумҳурӣ ошност. Ин ҳам маълум аст, ки устод Саидзода аз пайравони содиқи устод Айнӣ буда, як умри азизи хешро сарфи омӯзишу пажуҳиши масъалаҳои умдаи адабӣ-бадеӣ, илмӣ, иҷтимоӣ, ахлоқӣ, ҳувиятӣ ва маданӣ карда, то имрӯз дар масири ташаккулу таҳаввули ҳувияти миллӣ ва ҷаҳоншиносии аҷдодӣ бардамона гом бармедорад.

  Бигӯ ин суханҳо, ки суд андар ӯст,

Сухан гуфта мағз асту ногуфта пӯст.

Фирдавсӣ

    Хоҷуи Кирмонӣ аз шоирони маъруфи поёни асри XIII ва аввали асри XIV маҳсуб мешавад. Ӯ, афзун бар ғазал, қасида, рубоӣ, қитъа ва дигар анвои шеърӣ, ба иншои «Хамса» низ пардохтааст. «Хамса»-и ӯ, ки дар пайравии Низоми навишта шудааст, аз маснавиҳои «Ҳумой ва Ҳумоюн», «Гулу Наврӯз», «Камолнома», «Равзан-ул-анвор», «Гавҳарнома» («Гуҳарнома») иборат мебошад. Воқеан, маснавии «Сомнома» шашумин маснавии ӯст, ки ба вай мансуб медонанд. Он ба васфи корнамоию диловариҳои ниёи Рустам-Соми Наримон ва моҷароҳои ошиқонаи ӯ бахшида шудааст. Ҳамагон Хоҷуро ҳалқа ё пул байни ду устоди ғазал-Саъдӣ ва Ҳофиз медонанд. Албатта, мо таъсири каломи устодони пешинро дар осори ӯ мушоҳида менамоем. Хоҷу дар қасида пайгири Саноӣ, Хоқонӣ, Ҷамолиддини Исфаҳонӣ ва соири адибон буда, дар маснавӣ ба Низомӣ ва дигар маснависароёни қабл аз худ, ба вижа асри XIII, пайравӣ кардааст. Аммо «Сомнома»-ро ба сабку сиёқи «Шоҳнома» ва пайравӣ аз Фирдавсӣ навиштааст. Дар ин боб ӯ хоксорона дар достони худ чунин изҳори назар намудааст: