(мулоҳизоте куллӣ дар ҳошияи романи ” Гардиши девбод”-и устод Абдулҳамид Самад)

        Устод Абдулҳамид Самад (мутаваллиди соли 1947) аз ҷумлаи нависандагони маъруфи миллӣ ба шумор меравад, ки ҳанӯз дар замони шуравӣ бо сеҳри хомааш таваҷҷуҳи аҳли илму адаби замонро ҷалб намуда, миёни доираҳои адабию мадании вақт соҳибэҳтиром гардида буд.  Устод солҳои тулонӣ симати муовини аввали раиси Иттифоқи нависандагони Тоҷикистонро бар душ гирифта, дар тарбияи насли нави нависандагони тоҷик саҳми муносиб гузоштааст. Хонандаи тоҷик устод Абдулҳамид Самадро аз тариқи осори гаронбаҳое назири “Баъд аз сари падар” (1979) “Шохи чанор” (1981), “Паррончакҳо” (1983), “Пиёлаи шикаста” (1986), “Аспи бобом” (1986), “Косаи давр” (1987), “Майдон” (1989), “Акаи ошиқ” (1992), “Шаҳдрези садо” (1997), “Талош” (2002), “Гардиши девбод” (2007), “Ман ошнои ту, ту ошнои ман”, (1999, 2003), “Гиряи хирс” (2006), “Санги маҳак ва тарозуи ҳунар” (2012) ва амсоли инҳо мешиносад.

  Дар рӯйи олам мавҷудоти зинда тариқи забонҳои гуногун бо ҳам муошират мекунанд, забони гуфтугӯ, забони аломатҳо, забони ишораҳо, забони рақс, забони оҳангҳо ва ғ. Дар маҷмуъ ҳамаи ин забонҳоро инсоният дар тӯли ҳазорсолаҳо ба вуҷуд овардааст, яъне ин васоити муошират маҳсули дастранҷи фарҳанги инсоният маҳсуб меёбанд. Аммо забони асосӣ, воситаи мутлақи муошират – ин забони таносуби рақамҳо мебошад, яъне ин маврид илми риёзиёт дар назар дошта шудааст. Аз қадим риёзиёт (математика) илми асосӣ буд ва фарогири ҳамаи илмҳои дигар ба шумор мерафт.

       Ба даст овардани истиқлолу озодӣ дар ҳар самту сӯйе баёнгари қудрат ва тавоноии миллат ва мардум аст. Бахусус, даст ёфтан ба истиқлоли зеҳнӣ сатҳи баланди расоӣ ва балоғати насли инсонӣ дар таърихи башарӣ ба шумор рафта, он ба унвони пешзаминаи низоми муваффақи демократӣ ва дунявӣ шинохта шудааст. Гузашта аз ин, ҳар миллате, ки дар доираи тавонмандиҳои фикрию ҷисмонӣ ва қудрати равонию иҷтимоии худ ба дараҷаи истиқлоли зеҳнӣ расидааст, дар партави рушди фикрӣ озодию истиқлоли сиёсию давлатӣ ба даст оварда, дар қатори миллатҳои қудратманду мутамаддини ҷаҳонӣ қарор гирифтааст. Ин аст, ки истиқлоли зеҳнӣ заминаи истиқлоли сиёсию миллӣ мебошад ва миллат, пеш аз ҳама, бо сатҳу сифати истиқлоли зеҳнӣ миёни қавмияту миллиятҳои олам эътибору эҳтиром меёбад, эътироф мешавад ва дар миқёси байналхалқӣ ҷойгоҳу мақом пайдо менамояд.

      Якум. Аз байти машҳури Мавлоно шуруъ мекунем:

      Иқтизои ҷон чу ай дил, огоҳист,

      Ҳар кӣ огаҳтар бувад, ҷонаш қавист.