Чаро забони тоҷикиро маҳс бо забонҳои русиву ӯзбекӣ олуда месозем. Оре, ҳастии ҳар як миллату давлат ба забони худ вобастаги доранд. Ҳар як шаҳрванди Тоҷикистон ӯҳдадор аст, ки забони модарии худро гиромӣ дошта, дигаронро баҳри фарогирии он талқин намояд. Мо тоҷикон забони модарии худро хело ва хело дӯст медорем. Новобаста аз фишори чандинкаратаи аҷнабиён ин забон завол наёфта, асолати таърихии худро нигоҳ доштааст. Маҳз тавасути ҳамин забон мардуми тоҷик ҳастии худро ҳифз намуда аст. Чӣ хеле, ки шодравон устоди бузурги зиндаёд Лоиқ Шералӣ гуфтааст:

 Ман дар таътили тобистона бо баъзе одамоне во хӯрдам, ки то ҳол заминро дар болои шохи гов тасаввур мекунанд. Ба чунин тасаввуроти онхо хандаам омад, лек боз ғамгин гаштам, ки ҳанӯз ҳам баъзе нафарон чунин тасаввурот доранду аз тараққиёти илму техника қафо монда, оиди ҳодисаҳои табиат тамоман тасаввуротҳои хато ва хандаовар доранд. Ҳанӯзам сабабҳои ҳодисаҳои оддии дар гирду атроф рӯй медодаро намедонанд. Масалан, сабабҳои пайдоиши шабу рӯз, боридани барфу борон, ивазшавии фаслҳои сол, тағйирёбии рангҳои табиат чизҳоеанд, ки бояд ҳар як шахс донад ва дар бораи онҳо андаке ҳам бошад маълумот дошта бошад, зеро инсон аз рӯзе, ки худро шинохт ба омӯзиши ин гуна ҳодисаҳо пардохт ва дар натиҷа бисёр маълумотҳоти заруриро ба даст оварда аст.

  Маорифапварӣ ва ҳаракатҳои зеҳнию маънавӣ дар охири асри 17 ва аввали асри 19 дар Аврупо ва Амрикои Шимолӣ ба вуҷуд омаданд. Ин ҳаракатҳо идомаи гуманизм (исондўстӣ)-и замони Эҳё ва ибтидои ратсионализми муосир буда, ба пешрафти илми замона пояҳои таълимии фалсафӣ гузоштанд: рад кардани ҷаҳонбинии динӣ ва бозгашт ба хирад ҳамчун маҳаки ягонаи дониши инсон ва ҷомеа. Мафҳуми «равшанфикр» пас аз нашри мақолаи асосгузори фалсафаи классикии Олмон, И. Кант (1724-1804) таҳти унвони «Ҷавоб ба саволи: Равшанфикрӣ чист?» соли 1784 мустаҳкам гардид. Решаи истилоҳи «равшанӣ», ки аз вожаи «маърифат» (англ. Enlightenment; фарн. Les Lumières; олм. Aufklärung; итал. Illuminismo) гирифта шудааст, ба ривоятҳои қадимаи динии дар ҳар ду аҳд - Қадим ва Нав вуҷуддошта, рафта мерасад.

Масъалае, ки мо дар борааш сухан мегӯем, ин масъалаи хобу хоббинӣ мебошад. Баҳс дар масъалаи хоббинӣ аз даврони қадим то инҷониб давом дорад. Масъалаи хоббинӣ аз як ҷиҳат оддӣ менамояд, вале аз ҷиҳати дигар мушкилу печида. Чаро? Чаро ки протсессҳо (равандҳо)-и физиологиву биологие, ки дар майнаи сари инсон мегузаранд, бетаъсир нестанд.