Ё СУХАНЕ ЧАНД ОИД БА ФАЛСАФАИ ИНСОНДӮСТӢ ВА СОЗАНДАГИИ НАВРӮЗ

  Дар таърихи башарият расму ойинҳо ва анъанаҳо нақши муҳимро ифода менамуданд. Анъанаҳо ҳамчун ниҳодҳои иҷтимоии фаъолияти ҷомеа дар низоми танзими тарзи ҳаёти халқу миллатҳо нақши калидӣ мебозиданд. Анъанаҳо бо инкишофи ҷомеа ва метавон гуфт бо диалектикаи ҳаёт сахт алоқаманд будаанд. Мондагор будани ҷашну маросимҳо аз ду ҷанба дорои аҳаммият мебошад. Якум, расму оинҳо ва анъанаҳои мардумӣ ифодагари хотираи таърихии як халқ будааст, ки бо воситаи он мо имрӯз метавонем аз рӯзгори пешини миллати худ огоҳ шавем. Ҷанбаи дуюм он аст, ки анъанаҳои мардумӣ бо маънавиёти миллати мо алоқаманд буда, ҷузъи шуури ҷамъиятӣ ва ҳамчун арзишҳои маънавӣ ва миллианд. Аз ин рӯ, анъанаҳо ва расму оинҳо унсури муҳимми ҳастии иҷтимоӣ ва фарҳанги маънавӣ буда, дар натиҷаи фаъолияти якҷоя дар ҷомеаи инсонӣ ба вуҷуд омадаанд, ки воситаи муҳимми робитаи гузаштаи як халқ бо имрӯз аст.

  Ҳар халқу ҳар даври таърихи он шинохти вижаи худ аз мушахасоти табиат дорад ва он манзараи ба худ хоси ҷаҳони маърифати атрофро ба вуҷуд меорад. Дар ин миён ҳар гуна тағйиру такмил дар табиату дар таърих фарҳанги рангоранд ва мухталиф меофарад ва он салиқаи махсуси бардошт аз зиндагӣ ва эҳсоси мадоро дар вуҷуди шахсият тарбия менамояд. Қавми тоҷик, ки ба унвони яке аз мутамаддинтарин ақвоми ҷаҳон ва намояндаи бузургтарин ва қадимтарин тамаддуни қораи Авруосиё, ки дар илм чун тамаддуни ориёӣ эътироф шудааст, тайи таърихи чандҳазорсолаи ташаккули хеш шебу фарозҳои зиёдеро пушти сар намуда, фарҳангу тамаддуни вижаи бумиро офарида ва дар айни замон зарбаҳои ҷонкоҳеро мутаҳаммил шудааст, ки ҳар кадом метавонист як қавми томеро аз миён бубарад. Албатта то ба арсаи таърих омадани қавми ориёӣ ё эрониёни шарқӣ дар қораи Авруосиё қавму қабилаҳои кӯчӣ тамаддуни ба худ хоси кӯчӣ доштанд. Ҳамзамон бархурди ин ду тамаддун он замон оқибатҳои пешбининашавандаеро дар бар доштанд. Зимнан  дар асри шашуми ҳазораи аввали баъд аз мелод тайи садсолаҳо ақвоми нисбатан дур аз фарҳанги бумӣ ва хашину хуношоме аз Саҳрои Қипчоқ, минтақаи Олтой ва Сибир мукарраран ба сарзамини аллакай мутамаддини тоҷикон- Мовароуннаҳр ва Хуросон - ҳамлавар гардида, барои васеъ намудани чарогоҳои нав тамаддуни шаҳриву шаҳрҳоро вайрон, ҷую корезҳо  ва киштзорҳоро хароб менамуданд, теъдоди зиёди мардумро нобуд мекарданд ва ё ба асорат (ғуломӣ) мебурданд. Аммо алорағми ин таҳоҷуму зарбаҳои хонумонсӯз тоҷикон дар ин зодбуми аҷдодии хеш то кунун ба унвони қавми мутамаддин ва равшангари зулмоти башар побарҷо мондаанд. Гузашта аз он, онҳо тайи садсолаҳо он муҳоҷимони хуношомро нармхӯтар намуда, ба онҳо аз лиҳози моддию, маънавӣ ва фарҳангӣ таъсири боризе расониданд.  

  Имрӯз ба сарзамини мо қадами зиндагисози баҳори нозанин! - Наврӯзи дилнишин фаро расидааст. Ин рӯзи саид ба ҳамаи мову шумо муборак бошад. Ба кӯҳандиёри мо, ба кӯҳу водиҳои мо нафаси тозае омадааст, Худо кунад, ки ин нафаси ободӣ, озодӣ, сулҳу салоҳ ва бахту саодати мулкамон бошад.            Эмомалӣ Раҳмон

  Дар ҳақиқат таърих охири қарни 20 ба мо мардуми фидокору ҷонфидову тамаддунпарвару фарҳангсолори тоҷик неъмати бебаҳоеро бо номи Истиқлолият ато намуд. Бо шарофати ин тӯҳфаи нодири тақдирсоз мардуми сарбаланди тоҷик тавонист бори дигар аз минбарҳои баланди ҷаҳони мутамаддин овоз рӯшан намояд. Акнун заминаи муфиду мусоид барои эҳёи арзишҳои волои миллию мардумӣ, ки аз аҷдодонамон ба мо мерос мондааст, фароҳам гардидааст. Чун имрӯз дар остонаи Наврӯзи оламафрӯз қарор дорем, бояд гуфт, Наврӯз аз зумраи ҷашнҳое мебошад, ки аҳамияти оламшумул пайдо намуда, ҷаҳонӣ гардидааст.

  Сайёраи Миррих, ки онро гузаштагони мо Баҳром меномиданд, мунаҷҷимони қадим онро ҳамчун барангезендаи ҷангу қитол меҳисобиданд. Сайёра аз сабаби ранги сурх доштанаш ба шарафи Худои ҷанг Миррих ном гирифтааст. Ин сайёра аз қадимулайём  диққати мунаҷҷимонро ба худ ҷалб карда буд, ва ҳоло низ ҷалб карда истодааст. Ин сайёра аз ҷиҳати физикӣ ба Замини мо хеле монандӣ дорад. Баъзеҳо онро замини оянда низ меноманд.