Илм - яке аз соҳаҳои фаъолияти маънавии инсон буда, вазифаи муҳимтарини он ба вуҷуд овардан ва мураттаб сохтани донишҳо роҷеъ ба табиат, ҷамъият, инсон ва тафаккури вай мебошад. Илм чунин фаъолияти инсонро тақозо менамояд, ки дар ҷараёни он доир ба ин ё он тарафи олам дониш ҳосил карда шавад. Ва ҳамаи шаклҳои фаъолияти бошууронаи инсоният ба ҳамдигар сахт алоқаи зич доранд. Илмҳои табиатшиносӣ ҳамчун як шакли фаъолияти инсон ба шаклҳои дигари фаъолияти ҷамъиятӣ, бо иқтисоду истеҳсолот, фарҳангу сиёсат, адабиёту санъат, дину ахлоқ ва ғайра робитаи ногусастанӣ доранд. Пешрафти иқтисодиёти ҷомеа пеш аз ҳама ба дараҷаи пешрафти илмҳои табиатшиносӣ ва иқтисодӣ таъин мешавад. Дараҷаи инкишофи қувваҳои истеҳсолкунанда ва воситаҳои истеҳсолот бошад, ба пешрафти илмӣ - техникии ҷомеа вобаста буда, асоси ин пешрафтро дастоварду ихтирооти илмҳои табиатшиносӣ ташкил медиҳад. Дар замони муосир на танҳо иқтисоду истеҳсолот, балки ҳаёти одамонро бе истифодаи нерӯи барқ, ки дар заминаи кашфи илқои (индуксияи) электромагнитӣ ва назарияи электродинамикӣ амалӣ шудааст, тасаввур намудан амри маҳол аст.

  Инсон аз замони пайдоиш то имрӯз ба асбобҳои ҳисоббарорӣ эҳтиёҷ дошт ва дар оянда ҳам ба ин асбобҳо эҳтиёҷманд аст. Дар ҷамъияти ибтидоӣ одамон барои ҳисобкуниҳо аз ангуштон, чӯбчаҳои нишонадор, тасмаҳои сӯрохдор, ресмонҳои гиреҳдор ва дигар асбобҳои оддитарин истифода мебурданд. Ҷаҳиши асосӣ дар пайдоиш ва барқароршавии техникаи ҳисоббарор дар қарнҳои XVII-XVIII ба вуҷуд омада, мошинҳои дар ин давра сохта шударо мошинҳои арифметикӣ меномиданд. Пешрафти техникаи ҳисоббарорро ҳамеша талабот ба ҳисоббарориҳои фаврӣ ва аниқ муайян месозанд. Аз ин рӯ, ин талабот омиле буд, ки доимо техникаи ҳисоббарорро мукаммал мегардонид ва он то ҳол аҳамияти илмии худро гум накардааст.

  Маърифати илмӣ аз қадимтарин ҷанбаҳои фаъолияти эҷодии одамон буда, дар китоби таърихи маданияти ҷаҳонӣ як фасли алоҳидаро фаро мегирад, ки ба он ҳар соҳибхирад аз диди худ баҳои сазовор медиҳад. Дар Энсиклопедияи советии тоҷик оварда шудааст, ки: «Илм калимаи арабӣ буда, маънои донишро дорад, як шакли шуури ҷамъиятии инсон, як соҳаи махсуси фаъолияти одамист, ки ба вуҷуд овардан ва аз ҷиҳати назариявӣ мураттаб сохтани донишҳои аёнӣ (объективӣ) - ро дар бораи воқеият вазифаи худ медонад».

 Китоби «Забони миллат - ҳастии миллат» (2016, китоби якум), ки ба қалами Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон тааллуқ дорад, аз пешгуфтор, шаш боб ва хулосаву китобнома иборат буда, ба муҳимтарин масъалаҳои забони модариамон - забони тоҷикӣ, хусусан таърихи он, бахшида шудааст.