Шуури ҷамъиятӣ ва амнияти ҷамъиятӣ (Шуури муқаррарӣ)

Муқаддима

Бозтоби воқеаҳои глобалӣ, минтақавӣ ва баъзе процессҳои диалектикӣ - идомаи мантиқии равандҳои геополитикӣ, ки аз ҷумла дар Тоҷикистон рух медиҳанд, ниёз ба таҳлил, арзёбӣ ва хулосабарории дақиқ доранд.Ба назар муҳим мерасад, агар хосият, муносибот ва қонуниятҳои ин зуҳурот дар вобастагӣ бо омилҳои хориҷӣ ва дохилӣ аз нигоҳи илмӣ равшан гарданд. Эътимоди қавӣ он аст, ки чунин муносибати илмӣ ба воқеият - тафсири ҳақиқии реалияти объективӣ, амалияи таъмини манфиатҳои миллиро осонтар мекунад. Албатта, рақибони геополитикии Тоҷикистон дар ин кор манфиатдор нестанд. Гарчанде, «нест чизе, ки камтарин эътимодро дар ҷавҳар дорад, дар мисоли он, ки гӯё савод, маърифат … мушкил эҷод мекунад, ба ҷойи расонидани кӯмак» (Бэкон Ф., Сочинения, Москва, «Мысль», 1977, саҳ. 91).

Яке аз омилҳое, ки дар замони муосир муайянкунандаи рушду густариши илмҳо дар ҳар замоне ба ҳисоб меравад, ин таснифи улум мебошад. Агар мо ба таснифи улум дар таърихи фарҳанги исломи назар кунем, огоҳӣ пайдо мекунем, ки чи тавр улум дар чаҳорчубаи мазҳабӣ маҳдуд гашта, рушду тавсеаи соҳаҳои гуногуни иҷтимоиро ба бунбаст дучор кардааст.Ҳофизаи таърихии башарият, ки офаринандаи илмҳо ва тамаддун аст дар давраҳои таърихии худ илмҳои гуногунро вобаста ба мубрамияти талаботи зиндагӣ ва бехатарии вуҷуди худ ба даст овардааст. Дар ибтидои тамаддуни башарият фалсафа ҳамчун илм дарбаргирандаи фалсафа, риёзиёт, тиб, нуҷум, шеър, наққошӣ ва дигар улуми маъмули давраи бостон ва асрҳои миёнаро фаро мегирад. Ҳамвора бо тавсеаи ин улум ва тамаддуни башарӣ инсонро маҷоли он набуда ва нест, ки дар тамоми ин улум ба ихтироъкориву кашфиёт комёб гардад. Ин боис шудааст, ки улум табақабандӣ шуда, дар самтҳои худ густариш пайдо кунад. Ба вуҷудоии илмҳо ва густариши онҳо аз истифодаи амалии онҳост, ки барои рафъи мушкилоти зиндагӣ аст.

Мазан лоф аз хурофоту таассуб (дар посух ба мақолаи С. Аминиён «Хурофот монеи пешравист» -- //Минбари халқ №52 (1031), 23 декабри соли 2015)

Дар низомҳои сиёсии демократӣ ва дунявӣ, ки бар пояи ақлу мантиқ ва муҳимтар аз ҳама, бар мабнои биниши илмӣ устуворанд, озодии баён ва андеша авлавият дорад. Бар ин асос, андеша ва назариёти табақаҳои гуногуни ҷомеа дар матбуоти даврӣ ва дар маҷмўъ, Васоити Ахбори Омма ироа мегарданд ва аз ин тариқа нармиши иҷтимоӣ ва мадорои фикрию ақидатӣ дар марзҳои иҷтимоӣ роҳандозӣ мешавад. Бо таваҷҷуҳ ба ин, дар фазои Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки қонунан низоми сиёсии дунявиро интихоб кардааст, бо рўйи чоп омадани матолиби гуногун дар сафаҳоти матбуотӣ, табъан бар матолиби матбўъ вокунишот низ интишор меёбанд.

Воқеъиятҳои фиребанда ва шинохти моҳиятҳои он (тақриз ба мақолаи доктори илмҳои сиёсатшиносӣ, Саймумин Ятимов «Шуури ҷамъиятӣ ва амнияти иҷтимоӣ» // Ҷумҳурият (№251(22813) аз 17.12.2015)

Зиддиятҳо ва танишҳои маҳаллӣ, минтақавӣ ва глобалию ҷаҳонӣ, ки аз тариқи расонаҳо ва шабакаҳои иҷтимоӣ бозтоб мешавад, ҳар донишманд ва таҳлилгарро водор менамояд, то ба дарки моҳияти ин «падидаҳои фиребанда» аз муносибати илмӣ ва воқеӣ кор гирад. Зоҳири ин падидаҳо ҳарчанд дар ибтидо содалаҳв ва қобили таваҷҷуҳи умумимардумӣ бошанд ҳам, аммо дар моҳияти худ метавонад, танишу зиддиятҳои иҷтимоиро дар ҳар ҷамъияту ҷомеа дар муддати начандон зиёде ба воқеият табдил диҳад. Аз ин сабаб зарур аст, ки ҳар муҳақиқ ва донишманди улуми инсонӣ мисли як табиб дар ташхиси беморӣ ва мушкилоти воқеии ҷомеаи худ «доруи таъсирбахш ва табобатии» худро пешкаш созад. Хурсандибахш аст, ки Саймумин Ятимов масъулияти душвори доштаи худ нигоҳ накарда, мақолаҳое менависад ва мушкилоти воқеии рўзро аз нигоҳи методологияи илмӣ баррасӣ ва таҳқиқ месозад. Мақолаи «Шуури ҷамъиятӣ ва амнияти иҷтимоӣ» (Ҷумҳурият (№251(22813) аз 17.12.2015), муҳимтарин ва мубрамтарин мавзўеро матраҳ месозад, ки аз назари муҳаққиқони дохиливу хориҷӣ берун мондааст. Он аз муқаддима, ҷаҳор бахш ва хулоса иборат аст.