Дар мақола масоили ташаккул ва таҳаввули илми бостоншиносӣ дар Тоҷикистон умуман ва водии Ҳисор махсусан баррасӣ гардидааст. Дар нимаи аввали асри ХХ, бахусус солҳои 30-40-ум омӯзиши ёдгориҳои таърихӣ ва фарҳангӣ дар ҷумҳурӣ раванди системавӣ ва ҳамаҷониба надошт. Танҳо баъди дар соли 1946, баробари бунёди “Экспедитсияи бостоншиносии Суғду Тоҷик” омӯзиши ёдгориҳои бостоншиносӣ дар раванди муайян ба по гузошта шуд.

Равобити гуногунҷабҳаи тоҷикон бо мардуми Чин таърихи қадим дорад ва аз умқи асрҳои пешин, аз рўзгори давлатдории Ашкониёну Сосониён ва шояд ҳатто пештар аз замони ҳукумати ин сулолаҳои ориёӣ ибтидо мегирад. Ин равобит барои пайрезии «Роҳи абрешим»-и машҳур, ки тавассути шоҳроҳи бузурги корвонгузар аз марзи Эронзамини таърихӣ сарзаминҳои Шарқу Ғарбро ба ҳам пайванд медод, замина фароҳам овард ва ба таъбире марзу буми аҷдодии мо ҳалқаи васли кишвари Чин бо ҷаҳони Ғарб гардид.

Тибқи маълумотҳои қаблӣ дар ИҶШС ду тақсимоти иқтисодӣ вуҷуд дошт – Осиёи Миёна ва Қазоқистон. Аз нуқтаи назари ҷуғрофиёи физикӣ ва иқлимшиносӣ, ба Осиёи Миёна на танҳо чор кишвари собиқ Шўравӣ (Тоҷикистон, Туркманистон, Ӯзбекистон ва Қирғизистон), балки қаламрави марказӣ ва ҷануби Қазоқистон низ дохил мешавад. Барои нишон додани панҷ ҷумҳурии собиқ Иттиҳоди Шуравӣ – Тоҷикистон, Туркманистон, Ӯзбекистон, Қирғизистон ва Қазоқистон бисёр вақт истилоҳи “Осиёи Марказии собиқ Шўравӣ” истифода мешавад.