Мусаллам аст, ки инсон, аз бозе ки пай бурд, мавҷуде тавлидкунанда мебошад (ниг.: Фашоҳӣ Муҳаммадризо. Аз Готҳо то машрутият: гузорише кӯтоҳ аз таҳаввулоти фикрӣ ва иҷтимоӣ дар ҷомеаи феодалии Ирон. –Теҳрон, 1386. -С.7), ба тавлиди фикру андешаи созанда сарукор гирифта, ҷаҳонро тибқи фаҳмиш, эҳтиёҷот ва муқтазиёти замонию маконии худ аз нав офарид.  Омӯзиши ҳаводиси таърихӣ, бурду бохти маънавӣ, мафкуравӣ ва фикрӣ, панд гирифтан ва бо чашми ибрат нигаристани фаҷоеи миллию мардумӣ имкон фароҳам меоварад, ки насли ҷавон(албатта, бо кумаку дастгирии бевоситаи насли миёнсол ва солманди ҷомеа) ба умқи мушкилоти иҷтимоӣ, фикрӣ, ахлоқӣ, фарҳангӣ ва сиёсӣ сар дароваранд ва дар рафъи буҳронҳои гуногуни мунтазира ва ғайримунтазира бо тасмимоти шахсӣ ва инфиродӣ саҳм бигирад.

   Дар яке аз вохӯрҳо бо ҷавонон ва зимни суханронӣ дар арафаи Рӯзи ҷавонон Пешвои миллат, Президенти ҷумҳурӣ, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон қайд намуда буданд, ки: «Дар ҷаҳони муосир рӯ овардан ба масъалаи ҷавонон ва истифода аз имкониятҳои зеҳниву ҷисмонии онҳо яке аз шартҳои ноил шудан ба инкишофи устувори давлат ва ҷомеа мебошад. Воқеан, имрӯз ҷавонони мо ҳамчун нерӯи бузурги бунёдгару созандаи мамлакат эътироф шудаанд…». Дар радифи гуфтаҳои Сарвари давлат бисёр рамзӣ мебуд, то бидонем, ки ҷавонтарин ҷоизадорони Нобел дар бахшҳои илмҳои бунёдию табиӣ киҳоянд. Зеро Ҷоизаи байналхалқии Нобел аз маъруфтарин мукофотҳои сатҳи ҷаҳонӣ барои тадқиқот ва пажӯҳишоти илмӣ буда, аз соли 1901 ин ҷониб барои олимоне тақдим мегардад, ки дар пешрафти илми ҷаҳонӣ саҳми арзандае гузоштаанд. Шумораи барандагони ҷоизаи мазкур хеле бисёр аст, аммо дар бахши улуми бунёдию табиӣ танҳо 7 ҷавон (то синни 35 сола) ин ҷоизаро соҳиб шудаанд, ки аз онҳо 6 физик ва 1 физиолог ҳастанд. Аз ин рӯ, умед бар он дорем, ки ҷавонони тоҷикистонӣ ҳам бояд дар талоши ин бошанд, то рӯзе шарафи доштани чунин ҷоизаро дар Тоҷикистон таъмин намоянд.   

   Об бузургтарин неъматест, ки барои инсоният ато шудааст. Об ба хотири он нуфузе, ки дар оғозу таърихи офариниш, сохтори олам, тавлиди ҳаёт, нумӯи наботот, зиндагии ҳайвонот ва ҳаёти инсоният дорад, дар таърихи афкори маънавии одамон ҳамеша мавриди таваҷҷӯҳи хоса қарор гирифта омадааст. Чи дар тасввуроти мардуми оддӣ, дар бовар ва сохтори халқияту ақвоми олам ва чи дар адёни ҷаҳонӣ, ба монанди Зардуштия, Яҳудия, Буддоя, Масеҳия ва Ислом об ба сифати як мӯъҷизаи осмонӣ, офаридаи Эзид ва баёнгари қудрату эҷодии илоҳӣ, чун ашёи муқаддас, ҳаётбахш ва поксозии инсон мақоми бузургеро соҳиб гардидааст. Дар тасаввури мардумию осори фарҳангӣ ва дар тавзеҳи илмиву фалсафии об ҳам дар қарнҳои бостон ва ҳам дар асрҳои миёна таваҷҷуҳи аввалиндараҷа ба мавқеи маънавию ахлоқии он дар зиндагии одамон дода шудааст. Ҳарчанд шинохти дақиқи илмии об танҳо дар асрҳои охир муяссар шудааст, аммо ҳамон тасавуротҳои ибтидоиву асотирӣ ва тавзеҳу ташреҳи мазҳабӣ дар сурати рамзиву тамсилӣ ва куллӣ хеле аз хусусияти моддӣ ва табиати хоси обро фаро гирифтаанд ва худ низ дар ҷараёни дарку тавзеҳи ҳамин қазия ба миён омадаанд.

  Дар адабиёти асрҳои миёнаи араб ва форсу тоҷик, хусусан дар шеър, бисёр ба ҳодисаҳои мадҳу тавсиф ё ҳаҷву мазаммати шаҳрҳои гуногун дучор меоем. Ба шаҳрҳои мухталифи Шарқ, аз ҷумла шаҳрҳои қадиму машҳуре, ки чун марказҳои бузурги тиҷорӣ, иқтисодӣ, илмию фарҳангӣ, адабӣ ва ғайра ном бароварда буданд, шоирон қасидаҳои алоҳида, пораҳои манзуми дарозу кӯтоҳ ва байтҳои пароканда мебахшиданд. Ба ин муносибат метавон абёти яке аз шоирони қадими дузабонаи форсу тоҷик Абулянбағиро¹ вазъи таассуфовари Самарқанди қандмандро дида таъкид намудааст, ки дар замонҳои пеш он аз Шош зеботар ва шукуфотар будааст [6,15; 11,56-69].