JM Free Ebooks - шаблон joomla Форекс
Сешанбе, 30 Августи 2022 15:20

Ваҳдати миллӣ – арзиши умумиинсонӣ

Муаллиф:
  Муносибат ва муколимоти муътадил ва ҳасанаи иҷтимоӣ дар ҳамаи давру замонҳо бар пояи ваҳдату ҳамдигарфаҳмии мардумӣ бунёд ёфта, мушкилоту печидагиҳои иҷтимоӣ, сиёсӣ, фарҳангӣ, иқтисодӣ, равонӣ бевосита дар натиҷаи ваҳдату созиши ҷомеа рафъ мегарданд. Мафҳуми ваҳдат ҳамчун падидаи сиёсӣ дар асри ХIХ дар Фаронса нуфуз карда, ба сурати мафкураи давлатӣ муаррифӣ шуд. Рисолати он дар таҳкими робитаю муносибатҳои мусолиматомези иҷтимоӣ зоҳир мегардид. Ваҳдатро муҳаққиқон риштае медонанд, ки миёни фард ва ҷомеа вуҷуд дошта, онҳоро ба ҳам мепайвандад. Аз ин ҷост, ки яке бидуни дигаре вуҷуд дошта наметавонад ва ҳар як ҷомеа, табиатан, ниёз ба ягон шакли ҳамбастагӣ ва ваҳдатро дорад.  

  Бунёду барқарорсозии ин иншооти муҳиму стратегӣ барои таъмини зиндагии сазовори наслҳои имрўзу оянда хизмат мерасонад. Он барои рушди иқтисодиёт ва дар маҷмуъ барои пешрафти тамоми соҳаҳои хоҷагии халқи мамлакат заминаи мусоид фароҳам меорад. Баъди ба истифода додани неругоҳ имкон аст, ки дар кишвар даҳҳо корхонаҳои хурду бузурги саноатӣ ифтитоҳ ва ҳазорҳо ҷойҳои нави корӣ таъсис ёбад.

Асосгузори сулҳу Ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат,

Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон

муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон

 (муруре иҷмолӣ ба маҷмуаи “Бурротар зи теғ”-и устод Урун Кӯҳзод)

  Дар қолиби асарҳои бадеӣ матраҳ кардани мушкилоти иҷтимоӣ ва махсусан, уқдаҳои ҳувиятӣ дар ададбиёти ҷаҳонӣ ба суннати мутадовил табдил ёфтааст ва адибону нависандагону шоирон буҳронҳои иҷтимоию ҳувиятиро вобаста ба тарзи биниш ва фарохии дид баррасӣ карда, хонандаро ба фикр кардан ва роҳҳал ҷустан водор месозанд. Ҳадафи адибону нависандагони саршинос ин аст, ки хонанда пас аз муруру мутолеаи осори адабӣ-бадеӣ  атрофи мушкилоту уқдаҳо  худ, бидуни дахолати берунӣ мустақилона натиҷагириву қазовату доварӣ намояд. Дар воқеъ, баррасии ҷиддии мушкилоти ҳувиятӣ ва уқдаҳои фикрӣ, ки тайи таърихи тӯлонӣ боиси шикасту заъфи миллат гардидаанд, дар миёни нависандагони муосири тоҷик ба ҳукми анъана надаромада, ба авлавияти ҳирфаӣ-касбӣ табдил наёфтааст. Хушбахтона, нависандагони муосири миллие бо шумули устод Урун Кӯҳзод  дорем, ки махсус ба масоили буҳрони ҳувиятӣ таваҷҷуҳ намуда, дар ин замина осори арзишманди бадеӣ ва публитсистӣ ба мерос гузоштаанд. Дар шумораҳои қаблии ҳафтаномаи “Самак” дар ҳошияи 85-солагии устод Урун Кӯҳзод матлаби илмӣ-оммавӣ дар доираи романи “Ҳайҷо”-и устод Кӯҳзод таҳти унвони “Нависандаи миллӣ дар талоши мушкилпажӯҳӣ ва хислатшиносӣ” ба табъ расид, ки  ба масоили мушкилоти ҳувиятӣ ва уқдаҳои хислатӣ-характерӣ бахшида шуда буд (таваҷҷуҳ шавад ба: Нуров Н., Одинаев Н. Нависандаи миллӣ дар талоши мушкилпажӯҳӣ ва хислатшиносӣ. //Самак, №16 (546), №17 (547), №18 (548)).  Ба ин тартиб, устод Кӯҳзод дар романи “Ҳайҷо” (таваҷҷуҳ шавад: Кӯҳзод, Ӯрун. Ҳайҷо. Роман. Нашри мукаммал. – Душанбе: “Адиб”, 2015. -416 саҳ.), ки онро метавон асари комили адабӣ-бадеӣ, илмӣ-таҳқиқӣ, таърихӣ ва публитсистӣ номид, костиҳои фикрӣ, ахлоқӣ, ҳувиятӣ, иҷтимоӣ, равонӣ ва мадании моро, ки усулан, характери миллиро шакл дода, боиси шикастҳои пайдарпайи тоҷик дар тӯли таърих гардидаанд, матраҳ намуда, сифатан тағйир ёфтани  зеҳну характери тоҷикро кафили рушду шукуфоии миллӣ қаламдод мекунад. Муҳимтар аз ҳама, устод Урун Кӯҳзод аз ҷумлаи  камшумор нависандагони миллиест, ки бо такя ба донишу биниши илмӣ ва собиқаи нависандагӣ дар тамоми осор, чи асарҳои адабӣ-бадеӣ, чи таълифоти илмӣ-публитсистӣ масоили ҳувиятиро дунбол кардааст.  Мисли ин ки баррасии мушкилоти иҷтимоӣ ва буҳронҳои ҳувиятӣ ба кори рӯзмарраи эҷодии адиб бадал шудааст ва ӯ тавассути осори адабӣ-бадеӣ ва публитсистӣ хонанда ва дар маҷмуъ, миллатро ба ташхиси бемориҳои фикрию ҳувиятӣ водор мекунад. Ҳадафи адиб, пеш аз ҳама, дар заминаи шинохти мушкилоти ҳувиятӣ рафъи буҳронҳои зеҳнию равонию иҷтимоӣ мебошад ва ин навъ иқдомро устод Кӯҳзод минҳайси рисолати адабӣ, фикрӣ, эҷодӣ ва иҷтимоӣ пазируфта, дар ин самт муваффақона умрфарсоӣ мекунад.

  Имрӯз зеҳни сунъӣ аз ҳар ҷиҳат нишон медиҳад, ки ӯ аз инсон бартар аст, ҳарчанд худи ӯ маҳсули таффакури инсон мебошад. Аммо ба фарқ аз инсон қобилиятҳои беназирро доро мебошад, ки инсон тавони анҷом додани онҳоро надорад. Зеҳни сунъӣ дар як вақт қобилияти таҳлил намудани трилионҳо иттилоотро доро буда, дар як соня метавонад баъд аз таҳлили ин миқдори иттилоот ба хулосаи ниҳоӣ омада, қарор қабул намояд ва ҳадафмандона амал намояд. Агар қобилияти ӯро бо инсон муқоиса намоем, мебинем, ки зеҳни сунъӣ метавонад шароит фароҳам биоварад то дар оянда техналогия бар инсонҳо мусалад бигардад. Шояд дар ояндаи наздик, зеҳни сунъӣ нисбат ба ҳаёт, саломатӣ ва ҳуқуқу озодиҳои инсон тасмим бигирад. Алббата бо натиҷагирии раванди рушди технология, рӯзе ин фарзия ба ҳиқиқат табдил хоҳад ёфт.  Зеро чанд даҳсолаи ахир аст, ки дар бозори меҳнат  инсон ва технология дар рақобат бо ҳам қарор доранд. Технологияҳои муосир метавонанд бо истифода аз зеҳни сунъӣ дар соҳаҳои гуногун инсонро иваз намоянд. Раванди худкоргардонии техналогия, мавқеъӣ инсонро дар бозори меҳнат танг менамояд, вале дар баробари ин боиси пайдоиши касбҳои нав мегардад. Аммо дар ин ҷараён зеҳни сунъӣ метавонад дар ҳаёти инсонӣ тағйироти амиқеро ба вуҷуд биоварад. Ин ки дар оянда инсон тобеи техналогия мегардад ва ё на, инро раванди ташаккули техналогия ба мо нишон медиҳад. Имрӯз инсон метавонад таввасути барномаҳои махсус бо зеҳни сунъӣ дар рақобат қарор бигирад. Он бозии шоҳмот, ки дар телефон ва компиютерҳо истифода мешаванд, шумо метавонед, бидуни ҳузур доштани рақиби инсонӣ шоҳмот бибозед. Яъне дар ин бози рақиби шумо зеҳни сунъӣ хоҳад буд. Бозии шоҳмот, ки дар ин авохир таввасути зеҳни сунъӣ барномарези шудааст, имкони таҳлили 70 милион иттилоотӣ вобаста ба бозии шоҳмотро доро мебошад. Инчунин метавонад дар як соня 70 ҳазор амалёти вобаста ба бозии шоҳмотро таҳлил намуда, амал намояд. Барои як инсон таҳлил чунин миқдор иттилоот номумкин аст ва аз ин ҷо бармеояд, ки дар муқобили инсон рақиби шикастнопазир қарор дорад. Пас дар оянда чиро метавон аз ин рақиб интизор гашт? Оё инсон тобеи ин рақиб мегардад ва ё натиҷаи ин рақобатҳо дар оянда чӣ хоҳад буд?

Китобҳо