Ду рӯз – рӯзҳои 11 ва 12 октябри соли ҷорӣ бо ибтикори Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон ва мудирияти Маркази мероси хаттии АМИТ Ҳамоиши байналмилалии илмӣ-амалии “Ҷуғрофияи таърихӣ ва фарҳангии “Шоҳнома” бо ҳузури донишмандону коршиносону пажӯҳишгарони ватанию хориҷӣ, махсусан, шоҳномапажӯҳони минтақавӣ ва ҷаҳонӣ доир гардид. Аз ҷумла, чанд гузориши илмӣ тариқи маҷозӣ ё ба истилоҳ, онлайнӣ аз кишварҳои урупоӣ шунида шуд. Дар доираи Ҳамоиш масъалаҳои густараи ҷуғрофиёи “Шоҳнома”, манотиқи Ирону Тӯрон дар тасвиргаройии“Шоҳнома”, дин ва мазҳаб дар қаламрави “Шоҳнома”, огоҳӣ ва хирад аз дидгоҳи Фирдавсӣ, топонимика ва ҷойномҳо дар “Шоҳнома” ва амсоли инҳо мавриди радду бадал қарор гирифт ва гузоришгарони зиёде сари мавзуоти болоӣ таваққуф намуда, бар мабнои маохиз ва манобеи асримиёнагӣ ва адабиёти илмӣ-таҳқиқии муосир изҳори назар карданд. Ҷолиб ин буд, ки дар Ҳамоиш донишманди саршиноси иронӣ доктор Аҳмади Миршоҳӣ ва саркорхонум  Мондоно Сосонфар, ки дар заминаи эҳёи фарҳанги бостонии миллӣ ва чеҳраҳои бузурги иронитабор ибткороти зиёде рӯйи даст гирифтаанд, фаъолона ширкат варзиданд. Ҳамчунин, дар кори Ҳамоиш рӯшангар ва шоҳномашиноси варзидаи миллӣ устод Зафари Мирзоён фаъолона иштирок карда, бо суханронӣ ва изҳори назарҳои ҷолиби ихтисосӣ ба ҳусни маҳфил ҳусни дигар зам намуд. Хулоса, Ҳамоиш дар сатҳи зарурӣ доир гардид ва ҳарчанд ки баъзе гузоришгарон бо сабабҳои гуногун ширкат надоштанд, гузоришҳои ҷолиб мавриди истимоъ ва баҳсу мунозира қарор гирифт. Дар ҳошияи Ҳамоиши мазкур чанд нуктаро ба таври иҷмолӣ хидмати хонандагон ва ҳаводорони фарҳанги бостонии миллӣ ва “Шоҳнома”-и безаволи Фирдавсӣ арз медорем:

  Мусиқӣ ба унвони ҳунар аз қадимтарин замонҳо ҳамқадаму ҳамнафаси мардум буда, дар ғаму шодӣ, бурду бохт, муваффақияту нокомӣ ва дарду ранҷ инсон ва дар маҷмӯъ, халқро шарикӣ мекардааст. Инсон танҳо дар қолаби мусиқӣ, ба истилоҳ «оҳи сабук» кашида, ба зиндагӣ аз нав дил мебандад ва камбуду навоқиси зиндагиро як лаҳза канор мегузорад ва дар партави созу овоз ба олами хаёлот сар зада, дар имтидоди маҳдуди замонӣ ормиши равонӣ ва ҷисмонӣ пайдо мекунад. Чун инсон дар гирудори умр ва мушкилоти зиндагӣ худро гум мекунад, тавассути мусиқӣ эҳсоси сабукӣ менамояд ва ин амал як навъ ҷуброн ва ё компенсатсияи равонӣ ва фикрӣ маҳсуб меёбад.

                            Забони гушода чу омад падид,

                               Шуд он бандҳоро  саросар калид.

                                         Фирдавсӣ

  Забон муҳимтарин воситаи робитаи байни инсонҳост ва ҳамчун падидаи иҷтимоӣ тайи таърихи зиндагии башарӣ муносбатҳои ичтимоиро ба танзим даровардааст. Ба сухани дигар, забон василаи баёни фикру андеша аст ва андеша ифодагари моҳияти инсон дар идомаи ҳастӣ мебошад. Имконоти дохилизабонӣ ва муҳитҳои фарҳангӣ ва маданӣ ба забон ва соҳибони он қудрат ва тавонмандӣ мебахшанд ва дар баробари мушкилоти гуногуни зиндагӣ муқовиматпазир месозанд. Ин нуқтаи назарро мо дар забони миллӣ – забони тоҷикӣ, ки мақом ва ҷойгоҳи давлатӣ касб кардааст, метавонем татбиқ кунем.

  Соли 2022 аз таъсиси Институти масъалаҳои об, гидроэнергетика ва экологияи Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон ва соли 2023 аз саъю талошҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон дар пешбурди рўзномаи оби Созмони Милали Муттаҳид, яъне аз қабули қатъномаи Маҷмаи Умумии Созмони Милали Муттаҳид дар асоси нахустин ташаббуси ҷаҳонии Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон 20 сол сипарӣ мегардад. Бинобар ин, масъалаи таъсиси Институти масъалаҳои об, гидроэнергетика ва экологияи Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон тавъам бо пешниҳоди ташаббусҳои ҷаҳонии Ҷумҳурии Тоҷикистон вобаста ба масоили об, иқлим ва экология миён омадааст.