Тавре нависандаи машҳури қирғиз Чингиз Айтматов ва дигар маъхазҳои таърихӣ зикр мекунанд, меҳани аслии қирғизҳо дар Сибир, соҳилҳои дарёи Енисей – Онасой буда, онҳо бо сабабҳои гуногун аввал ба доманаи кӯҳҳои Олтой ва баъдан ба минтақаҳои ғарбу ҷануб ҳаракат карда, ба ҳудудҳои Қирғизистони кунунӣ расидаанд. Ҳудудҳои кунунии Қазоқистону Қирғизистон ба далолати сарчашмаҳои зиёди таърихӣ меҳани аслии сокоиҳои ориёӣ буда, то асрҳои 10-11 мелодӣ ва баъдҳо низ намояндаҳои онҳо дар ин минтақаҳо сукунат мекардаанд. Ҳудудҳои мазкур дар замони Давлати Сомониён дар тобеияти ин давлат қарор доштанд.

  Ҳамасола санаи 14 апрел дар кишвар Рӯзи илми тоҷик таҷлил мешавад ва вобаста ба ин махсусан дар муассисаҳои илмӣ ва таълими кишвар чорабиниҳои васеи илмӣ ва маърифатӣ баргузор мегарданд. Дар ҷаҳони муосир, ки рушди иқтисодӣ ва нуфузи стратегии кишварҳо маҳз дар асоси натиҷаҳои таҳқиқоти муосири илмӣ бештар вобастаанд, рушди илм ҳаммаънои рушди кишварҳо гаштааст.

  Агарчи  решаҳои хурофот нодонӣ дар баробари ҳаводис ва тарси вуҷудӣ дар баробари онҳо бошад ҳам, вале дар зинаҳои баъдии ташккулёбии инсонҳо шаклгирии ҷомеаи табақотӣ, ба вуҷуд омадани давлат ба ҳайси як ниҳоди асосии идоракунии иҷтимоӣ аз хурофот ва боварҳои хурофӣ суистифода гардидааст. Аксаран дар ҷомеаи табақотӣ нафароне, ки идораи иҷтимоӣ дар дасташон буд, ҳамеша кӯшиш мекарданд, худро дар баробари боқимондаи мардум бартар нишон диҳанд ва ҷиҳати ин ки ин бартарият дар чашми мардум ба тарзи муъҷизаосо ифода ёбад, ниёзе доштаанд, ба мубалиғон ва тафсиргароне, ки вуҷуд, ҳолат, вазъият ва истеъдоди онҳоро фарозаминӣ баён созад. 

  Охири асри XIX ва аввали асри XX боиси кашфиётҳои нав дар соҳаҳои макро ва микроолам шуданд. Баъди оне, ки нурҳои рентгенӣ ва ҳодисаи раиоактивӣ кашф шуданд, зарраҳои заряднокеро низ қайд карданд, ки ба Замин аз фазои кайҳон меомад. Ин зарраҳо аз тарафи физики австриягӣ Виктор Гесс соли 1912 кашф шуданд. Ӯ тавассути кураи ҳавоӣ, ҳангоми омӯзиши иониши атомҳои ҳаво, афзоишро бо рафти баландӣ мушоҳида кард, ки ин ҳодисаро зарраҳои кайҳоние ба амал меоаварданд, ки онҳоро нурҳои кайҳонӣ номиданд.   Нурҳои кайҳонӣ (НК) – ин сели зарраҳои зарядноки баландэнергия мебошад, ки ба Замин аз фазои кайҳон омада, тақрибан изотропӣ мебошад. Ин зарраҳо дар минтақаҳои дури кайҳон тавлид шуда, то суръатҳои баланд тезонида мешаванд.