(чанд мулоҳиза дар ҳошияи китоби тозаи ҳиндшиноси маъруфи тоҷик Ҳабибулло  Раҷабов  “Тасвири воқеаҳои фоҷеавии тақсимоти Ҳиндустон дар асарҳои нависандагони Ҳинд”)

 Гузаронидани нишасту конфронс ва семинар-машварату маҳфилҳои илмӣ-фарҳангӣ ва фаннӣ-ихтисосӣ аз ҷумлаи механизм ва ба истилоҳ, роҳкорҳои муассири илмӣ-назариявӣ ва амалӣ-эҷодӣ дар ростои шинохти чеҳраҳои матраҳи миллию фаромиллӣ, ошноӣ бо фарҳангу тамаддуни минтақавию ҷаҳонӣ, дарки авзои сиёсию мафкуравию геополитикӣ, ташхиси масири бархурдҳои тамаддунӣ, ҳифзи ҳувият ва манофеи миллӣ, муаррифии шоистаю боистаи  меросу арзишҳои асили қавмию бумӣ ва амсоли инҳо маҳсуб мешавад. Дар ин замина, дар пажуҳишгоҳҳо ва марказҳои илмӣ-тадқиқотӣ бо ҷалби донишмандону коршиносон ва насли ҷавонони муҳаққиқон семинар-машваратҳои илмӣ-амалӣ доир гардида, аз ин тариқ раванди бедории фикрӣ дар ҷомеаи илмии тоҷик таҳкиму тақвият меёбад.

  Имрӯз ҷомеаи ҷаҳон дар пешорӯи хатарҳои номатлуб қарор гирифтааст, ки яке аз чунин масъалаҳои муҳим ва мубрам мушкилоти норасоии оби тоза ва ошомиданӣ дар миқёси сайёра ба шумор меравад. Пас, раҳоӣ аз вартаи чунин ҳолати бисёр печидаву ногувор ва душвору хатарзо чи гуна буда метавонад? Чи тавр мебояд дар рӯ ба рӯи ин хатари ҳалокатовар истодагарӣ кард? Роҳҳои пешгириву ҳалли масъала кадом аст?

 Бахшида ба  Рӯзи байналмилалии ҳуқуқи инсон-10 декабр 

  Инсоният ҳамеша  дар  ҳар  давру  замон  ҳаракат  менамуд, ки  ҳуқуқ  ва  озодиҳои  худро  ҳимоя  кунад  ва  дар баробари  он барои  эътирофи ҳуқуқҳои  худ кӯшиш  менамуд. Яке  аз авалин эъломияҳои  ҳуқуқи  башар, Эъломияи  Куруши Кабир (590-530 т.м.) буд, ки  ӯ  барои  баробарии инсонҳо, барҳам додани ғуломӣ ва озодии инсон баромад кард.

  Масъалаи нерӯи инсонӣ  ҳамчун  падидаи махсуси  иҷтимоӣ  ҳамеша  мавриди  баррасӣ  ва  таҳқиқи  ҷомеашиносон қарор  гирифтааст. Бино  ба  таълимоти  сотсиология  «инсон ҳамчун  шахс  таваллуд  намешавад, балки ба шахс  табдил меёбад».[4.133] Раванди ташаккули  нерӯи инсонӣ низ як  раванди иҷтимоӣ аст, ки  бо  раванди иҷтимоишавии шахс алоқамандии зич дорад. Вақте ки мафҳуми «нерӯи инсонӣ» истифода мешавад, ба таври интуитивӣ, мо тахмин мезанем, ки мо дар бораи моликият  ва иқтидоре сухан меронем хусусиятҳои шахс, гурӯҳ ва ҷомеа пеши назар  меоянд, ки дар шароити муайян ба одамон барои ҳалли масъалаҳои ҳаётӣ кӯмак мерасонанд ва  дар  амалияи  иҷтимоӣ аллакай  истифода  шудаанд: «Ҷавҳари нерӯи инсониро қобилият ташкил  дода, ва асоси он талабот  мебошад. Омодагӣ бошад  механизмест, ки ниёзҳо ва қобилиятҳоро ба ҳаракат медарорад».[2.16]