Масъалаи робита байни ҷаҳонбиниҳои илмӣ ва идеологӣ яке аз мавзуҳои калидӣ дар маърифатшиносии муосир, фалсафаи иҷтимоӣ ва таърихи дониш маҳсуб мегардад. Ҷаҳонбиниҳои илмӣ ва идеологӣ танҳо ду абзори мутафовит барои тавсифи воқеият нестанд, балки ду рӯйкарди куллан мухталиф барои дарк ва тафсири ҷаҳон мебошанд. Онҳо аз рӯи моҳият, равишҳои санҷиши изҳорот ва муносибат ба тағйирёбии дониш аз ҳам фарқ мекунанд. Баррасии ин тафовутҳо имкон медиҳад, то бартарии ҷаҳонбинии илмӣ, ки пойдории маърифатӣ, созгории иҷтимоӣ ва мутобиқат бо ҷомеаро таъмин мекунад, муайян намоем.

(Тақриз ба китоби Беҳрӯзи Забеҳулло “Шукӯҳи Истиқлол”. – Душанбе: “Дониш”, 2025. –190 саҳ.)

 Чакида

Маҷмуаи шеъри “Шукӯҳи Истиқлол” асари Беҳрӯзи Забеҳулло шомили достонҳои “Амвоҷи ҳастӣ”, “Қиссаи мурғи Самандар”, дар зумраи осори шохиси адабиёти муосири тоҷик ҷой дорад. Ин асар бо пайванд додани мероси адабии куҳани форсӣ-тоҷикӣ ба заруратҳои сиёсӣ, фарҳангӣ ва иҷтимоии рӯзгори ҳозир, ду рӯйкарди асосиро дар худ дорад: нахуст, таъкид бар посдорӣ аз ҳувияти фарҳангӣ ва миллии тоҷикон; дувум, барҷастасозии оянданигарӣ ва тараққихоҳӣ дар масири истиқлоли миллӣ ва давлати навин. Шоир бо баҳрагирӣ аз забони намодину байноматнӣ, мафоҳиме чун миллат, давлат, ақли ҷамъӣ ва раҳбарии хирадмандонаро дар қолаби шеър дар ду достон “Амвоҷи ҳастӣ” ва “Қиссаи мурғи Самандар” ба баён меоварад. Мақолаи ҳозир мекӯшад бо рӯйкарди таҳлилӣ-тафсирӣ нишон диҳад, ки “Шукӯҳи Истиқлол” на танҳо асари адабӣ, балки “Манифести фарҳангӣ- миллӣ”-и тоҷикон дар қарни ХХ1 аст.

  Равобити байналмилалии муосир ба таври фазояндае бо печидагӣ, пӯёӣ ва чандқутбӣ машхасс мешавад. Дар ин замина, аҳамияти сарварии сиёсии фардӣ, ба вижа дар кишварҳое, ки дар марҳилаи тавсеаи пас аз ҷангӣ ҳастанду, барои эҷоди ниҳодҳои хукуматии пайдор кўшишҳои зиёд ба харҷ медиҳанд ва ба дунболи тақвияти иқтидори байналмилалии худ ҳастанд, рӯ ба афзоиш аст. Намунаи боризе аз гуфтаҳои боло Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад, ки Президенти он, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон чеҳраи калидии муайянкунандаи масирҳои сиёсати дохилӣ ва хориҷии он ба ҳисоб меравад.

  Дар ҷаҳони имрӯза, ки ҷаҳонишавӣ марзҳоро аз байн мебарад ва фазои иттилоотию фарҳангии ягона эҷод мекунад, масъалаи ҳифзи ҳувияти миллӣ рӯз аз рӯз бештар матраҳ мегардад. Густариши равобит байни мардум, пешравии фанноварӣ, дастрасии бозорҳои ҷаҳонӣ, инчунин афзоиши ҷараёни муҳоҷират, дарки мутақобил ва мубодилаи идеяҳоро тақвият ва дар баробари ин хатари аз даст додани аслият, решаҳои фарҳангӣ ва марҷаи маънавиро низ ба миён меорад. Маҳз аз ин сабаб ҳувияти миллӣ ба унвони усси асосии (краеугольный камень) рушди иҷтимоӣ ва омили муайянкунандаи пойдории давлату муттаҳидии миллат шинохта мешавад. Дар даврае, ки башарият босуръат дар ҳоли ҳаракат ба сӯи ҷаҳонӣ шудан аст, ниёз ба дарки решаҳои миллӣ ва аслияти фарҳангии худ бавижа зарурӣ мешавад.