JM Free Ebooks - шаблон joomla Форекс
Панҷшанбе, 30 Августи 2018 05:35

Моделҳои космологии муосири олам

Муаллиф:

  Назарияи ба вуҷудоии Системаи офтобӣ хусусияти тахминӣ дошта, маънидод кардани дурустии он дар сатҳи фаҳмиши илми ҳозира имконнопазир аст. Ҳанӯз дар асри XVII олими бузурги англис И.Нютон ба асоси илмии космогонияи сайёравӣ диққати махсус дода буд. Нютон пас аз кашфи қонунҳои асосии механика ва қонуни ҷозибаи умумиҷаҳонӣ ба хулосае омад, ки сохт ва таркиби системавии сайёраҳо натиҷаи шароитҳои тасодуфӣ намебошад. Баъд аз Нютон олимони дигар чун И.Кант, П.Лаплас, В.Гершел, Э.Ҳаббл, К.Саган, О.Шмидт, Г.Гамов, Х.Алфвен, А.Фридман, А.Эйнштейн ва дигарон дар солҳои гуногун назарияи пайдоиши коинотро инкишоф дода, фарзияву гипотезаҳои мухталифро пешниҳод намуданд.

  Мегаолам ё кайҳон (коинот) - ро илми муосир ҳамчун системаи ҷисмҳои осмонии таъсири мутақобилакунанда ва инкишофёбанда меомӯзад. Коинот аз сайёраю системаи сайёраҳои дар атрофи ситораҳо бавуҷудоянда, ситораю системаи ситорагии бузург, галактикаю системаи боҳашамати галактикӣ ва умуман мегалактика иборат мебошад. Дар давраи ҳозиразамони эволютсияи кайҳонӣ муайян карда шуд, ки модда дар коинот дар ҳолати ситоравӣ вуҷуд дорад. Аз ин сабаб, ситораҳо элементҳои басо муҳими кайҳон ба шумор мераванд. Ситораҳо дар алоҳидагӣ вуҷуд надошта, балки системаҳои муҳташами ахтариро ташкил медиҳанд. Дар кайҳон системаи ситорагии оддитарин ва системаи ситорагии сохти куравидоштаро аз ҳам фарқ мекунанд. Системаи ситоравии оддитаринро инчунин, системаҳои каратӣ меноманд ва ин системаҳо ду, се, чор, панҷ ва аз он ҳам зиёдтар ситора доранд. Системаи ситорагии пароканда ва ё куравӣ бошад, гурӯҳи калони ситораҳоро дар худ муттаҳид менамояд. Аз рӯи ҳисоби назариявии астрофизикҳои собиқ Иттиҳоди Шӯравӣ 97% - и массаи коинотро ситораҳои дар ҳолати плазмавӣ вуҷуддошта ташкил медиҳанд. Аммо, дар замони муосир ситорашиносон ба хулосае омаданд, ки 95% -и массаи коинотро ин гуна ситораҳо ташкил карда, 5% - и массаи боқимондаи кайҳон бошад, дар муҳити байнисайёравӣ паҳн гардидааст.

  Крики, попытки объяснить и воспитать, молчаливые взгляды, -ни одна из распространенных реакций на уличные домогательства не заставит отдельного человека изменить свое поведение, и не сократит подобные проявления в обществе в целом.

  Дар илми ҳозиразамон дар асоси тасаввуротҳо оид ба олами материалӣ нуқтаи назари системавӣ фаҳмида мешавад. Дар асоси чунин тасаввуротҳо объектҳои дилхоҳи олами материалӣ - зарраҳои бунёдӣ, атом, молекула, ҳуҷайра, организм, растанӣ, ҳайвон, дарё, кӯҳ, сайёра, ситора, галактика ва ғайраро ҳамчун таъсисёбии мураккаб дида баромадан мумкин аст. Ҳамаи объектҳои номбаршуда худ қисмҳои таркибии системаи яклухтро ташкил медиҳанд. Дар илм фаҳмиши системаро барои он дохил менамоянд, ки ба воситаи он яклухтии объектҳоро ишора карда тавонанд. Система бошад, маҷмӯи ҳамаи элементҳо ва робитаи байни онҳоро дар бар мегирад. Яклухтии система чунин маъно дорад, ки ҳамаи қисмҳои таркибии он ба ҳам пайваст гардида, ба хосиятҳои нави якҷояшуда соҳиб мешаванд. Дар илмҳои табиатшиносӣ системаҳои материалиро ба ду мнамуд ҷудо мекунанд: системаҳои табиати зинда ва системаҳои табиати ғайризинда.

Китобҳо