ҶАҲОН ДАР РАВЗАНАИ АНТРОПОЛОГИЯ

(мусоҳиба бо файласуфи муосири тоҷик, профессор Муҳаммадалӣ Музаффарӣ)

  Нозим Нурзода:  Устоди арҷманд, қаблан сипосгузорем, ки ҳамеша имкони мусоҳибаро бо мо фароҳам меоваред, чӣ хоҳише, ки мо мекунем, шумо бе ягон такаллуфу таоруф қабул менамоед. Ташаккури зиёд. Дар ибтидо арз медорем, ки ҳангоми таъсиси маҷалла ва кушодани бахши “Ҷаҳон аз нигоҳи дигар” Шумо дар феҳристи аввалинҳо барои мусоҳиба қарор доштед. Акнун, ки ин фурсат расидааст, суҳбатро оғоз мекунем. Шумо дар ду давраи таърихӣ - Шӯравӣ ва марҳилаи соҳибистиқлолӣ зиндагӣ ва таҳқиқ кардаед. Ҳамзамон ба масоили инсоншиносӣ таваҷҷуҳи бештар зоҳир намуда, таҳқиқотатонро дар самти антропология маҳдуд намудед. Бо таваҷҷуҳ ба ин, суоли мо ин аст:  Таносуби илми антропологияи имрӯза ва теология чӣ гуна аст?

  Аз замони пайдоиши низоми давлатдории демократӣ, рушди иқтисоди кишвар ва таъмини рифоҳи мардум яке аз вазифаҳои асосии ҳар як ҳукумати демократӣ ба ҳисоб меравад. Махсусан, дар шароити иқтисоди бозаргонӣ қисми зиёди ниҳодҳои давлатӣ барои фароҳам овардани фазои мусоиди рушди иқтисодӣ ва баланд бардоштани сатҳи зиндагонии мардум равона карда мешавад. Маориф, фарҳанг, ниҳодҳои иқтисодиву молиявӣ, адлияву қонунгузорӣ ва бонкҳо дар ин самт фаъолият мекунанд. Ҳукуматҳои маҳаллӣ, ҷамоатҳо ва оилаҳо низ дар баланд бардоштани сатҳи зиндагонии мардум ва рушди иқтисодии кишвар саҳми худро мегузоранд.

  Содиқи Ҳидоят (1903-1951) яке аз чеҳраҳои мондагори адабу фарҳанги Эрони қарни XX аз миёни шуарои классикии форсии тоҷикӣ беш аз ҳама ба Ҳаким Умари Хайём дилбастагии беандозае дошт.

Бо итминон метавон гуфт, ки дар тӯли зиндагии кӯтоҳи хеш ӯ шефта ва таҳти таъсири  афкору андешаҳои фалсафӣ ва шоирии Хайём будааст. Ҷолиб он аст, ки Содиқи Ҳидоят аз овони ҷавонӣ шефтаи таронаҳои Умари Хайём гардида ва дар синни 20- солагӣ, ки ҳоло ба нависандагӣ гом набардошта буд, маҷмӯаи рубоиёти Хайёмро бо пешгуфторе зери унвони “Шарҳи ҳоли Ҳаким Умари Хайём” (соли 1923) ба чоп мерасонад [1,241] .

  Ваҳдати ҳақиқии миллӣ бидуни инкишофи тафаккypи таъpихӣ, худшиносии миллӣ, бyзypгдошти забон ва меpоси фаpҳангӣ, pавнақy pивоҷи шyypи миллӣ тасаввypнопазиp аст. Сарвари сулҳофари кишваp муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон даp осори мондагорашон - «Тоҷикон даp оинаи таъpих: аз Оpиён то Сомониён», «Тоҷикистон даp остонаи фаpдо», «Фаpҳанг - ҳастии миллат», «Зиёиён pавшангаpони pоҳи фаpдои миллатанд» ва дигар сyханpониҳояшон ғояи ваҳдати миллиpо дар умури давлатдорӣ дорои аҳамияти вижа ва пурарзиш арзёбӣ намудаанд.