Ба ҳамагон маълум аст, ки дар замони истиқлолият ба шарофати   сиёсати хирадмандона ва созандаи Асосгузори сулҳу Ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон соҳаи маорифи кишварамон ҳамаҷониба инкишоф меёбад.

Ин ҷаҳон пок хобкирдор аст,

  Он шиносад, ки дилаш бедор аст.

                                                    Рӯдакӣ

    Дар таърихи илму адаби ҷаҳонӣ адабиёти форсӣ- тоҷикӣ маҳз бо шеъри ҳикматӣ мақоми баланд касб кардааст. Шеъри ҳикматӣ-фалсафӣ реша, бунёд, поя ва асоси адабиёти форсӣ-тоҷикӣ буда, дар ҷаҳони фарҳанги башарӣ бевосита бо асли фалсафӣ доштанаш маъруфият пайдо кардааст.Асолати фалсафии адабиёти форсӣ-тоҷикӣ бузургтарин муваффақияти илму фарҳанги ҷаҳонӣ маҳсуб шудааст, то ҷое ки донишманди шаҳир ва муаррихи варзидаи илм Ҷорҷ Сартон таъкид мекунад, ки илми ҷаҳонӣ ду комёбии бузург дорад: яке фалсафаи юнонӣ ва дигаре адабиёти форсӣ (1, 17). Ин комёбӣ ва муваффақияти бузурги илми ҷаҳонӣ, ки ба адабиёти форсӣ мутааллиқ аст, ба шарофати саъю талош ва заҳматҳои фаровони шоирон, ҳакимон ва андешамандоне чун Рӯдакӣ, Фирдавсӣ, Носири Хусрав, Хайём, Аттор, Мавлоно Ҷалолуддини Балхӣ, Саъдӣ ва Ҳофиз ба даст омадааст.

  Тарбият ва ахлоқ дар гузашта муҳимтарин унсури зиндагии инсонӣ шинохта шуда, аз рӯйи қавли донишмандон, ба сифати фалсафаи амалӣ дар танзими фарҳанг ва маънавиёти  башарӣ нақши калидӣ дорад (ниг.: Мораль и нравственность. –Москва, 2001. –С.9.).  Масоили ахлоқӣ дар ҳамаи давру замон мадди назари ниҳодҳои фарҳангӣ-маърифатӣ ва донишмандону адибони ҷаҳон қарор доштанд, зеро арзиши воқеии зиндагӣ дар ҳикмати амалӣ, ки ҷавҳари он ахлоқ аст, ифода меёбад. Беҳуда нест, ки файласуфи маъруфи  олмонӣ  Карл Ясперс ахлоқро татбиқи  фалсафаи қавму миллат дар арсаи зиндагӣ арзёбӣ кардааст (ниг.: Нурзода Н. Руҷӯи Ҷамшед. –Душанбе: Истеъдод, 2011. –С.48.). Ин аст, ки ба масоили ахлоқӣ ҳамчун масоили бунёдӣ дар ҳама давру замон таваҷҷуҳ шудааст ва имрӯз низ, ки ҷаҳон, беш аз пеш, ба вартаи буҳрони ахлоқӣ гирифтор гардидааст, шинохту ташхиси масоили ахлоқӣ аз диди замонӣ дар коҳиш ёфтани шиддати буҳрони ахлоқӣ аз ҳар ҷиҳат мадад мекунад.

  Агар ба бузугтарин воқеаҳои таърихии Ҳиндустон дар асрҳои ХIХ - ХХ  нигоҳ кунем, пеш аз ҳама чунин мушоҳида мешавад, ки ду рӯйдоди ниҳоят бузург ва ниҳоят муҳим  дар сарнавишти мардумони ин кишвари бофарҳанг, афсонавӣ ва муддатҳо аз ҷабри аҷнабиён азияткашида  нақши бе мисле гузоштаанд. Яке аз ин воқеаҳои бузург номи “Шӯриши сипоҳиён” –ро гирифтааст, вале бо вуҷуди чунин унвон доштан, ки гӯё он танҳо аз ҷониби як қисми муайяни сипоҳиён сурат гирифтааст, ин ҳаракати мардумии тамоми халқҳои Ҳиндустон буд. Шӯриши сипоҳиён, ки  10  майи соли 1857 оғоз ёфта, дар моҳи апрели соли 1859 ба анҷоми фоҷиавӣ расидааст, ниҳоят бераҳмона пахш карда шуда буд. Ин ыо як далели аҷиб ин аст, ки Шӯриши сипоҳиён расо пас аз сад соли дар ҷанги назди Плессӣ мағлуб шудани ҳиндувон ва Ҳиндустонро зери даст намудани англисҳо сар задааст.Сабабҳои сар задани шӯришро дар парламенти Англия арбоби давлатии англис аз ҳизби Консервативии Британияи Кабир Бенҷамин Дизраэли (1804-1881) чунин шарҳ додааст: “Якум – ин аз тарафи мо маҷбуран нест кардани роҷаҳои маҳаллӣ, дувум  – аз тарафи мо вайрон кардани қоидаҳои соҳибмулкӣ ва севум – дахолати мо ба масъалаҳои диндории мардум буд”. Шӯриши сипоҳиёнро метавон аввалин ҷанги ҳиндувон барои ба даст даровардани истиқлолият ҳисоб кард. Шӯришро, мисле ки аз номаш бармеояд, сипоҳиён бардошта буданд, барои ҳамин ҳам чунин номро гирифтааст.