Устод Ҷамолиддин Саидзода дар баробари таҳқиқу пажӯҳиш ба тадрису таълими насли наврасу ҷавон машғул шуда, тайи умри азиз шогирдони зиёдеро дар рӯҳияи меҳанпарастию миллатдӯстӣ ва озодандешию хирадбоварӣ тарбият намудааст. Ба сухани дигар, устод он чи ки тайи имтидоду фосилаи замонӣ аз тариқи мутолеаи бардавоми мероси гаронмояи миллию башарӣ шинохта ва маърифат кардааст, ба шогирдону ихлосмандони адабиёту фарҳанги миллӣ бедареғ ҳадя намуда, бад-ин васила ҷаҳони фаҳмишу биниши насли наврасу ҷавони ҷомеаи тоҷикро рангину мутанаввеъ сохтааст. Гузашта аз ин, устод Саидзода ҳанӯз аз овони ҷавонӣ ҳосили бардоштҳояшро аз муруру мутолеаи устураву ривоятҳо, достону қиссаҳо, ашъору манзумаҳо ва китобу рисолаҳо дар қолаби мақолоту гузоришоти илмию оммавӣ мунсаҷим сохта, тариқи матбуоти даврӣ нашру пахш карда, аз ин тариқа ба ҳаводорони илму адаб ва фарҳанги миллӣ расонидааст. Бавежа, дар замони соҳибистиқлолӣ ташаббусоту ибтикороти устод Ҷамолиддин Саидзода дар заминаи таблиғу муаррифии осори арзишманд ва чеҳраҳои саршиноси адабу фарҳанги аҷдодӣ, ки дар раванди зеҳниятсозии миллӣ аз ҷумлаи тадбирҳои муҳим маҳсуб мешаванд, вусъат пайдо намуд ва то имрӯз ҳазорон мақолаву матолиби ҷолиби илмӣ, адабӣ ва илмӣ-оммавии ин рӯшангари муосири тоҷик дар матбуоти даврии ватанӣ чоп шуда ва мешаванд. Ҳафтае нест, ки як матлаби илмӣ-оммавии устод Саидзода дар матбуоти даврӣ нашр нагардад ва ё ин ки устод бо ҳузури фаъоли худ сари мавзӯъҳои муҳимми адабӣ, фалсафӣ, илмӣ, ҳунарӣ ва фарҳангӣ дар экранҳои телевизорҳои ватанӣ пайдо нашавад. Солҳост, аҳолии маҳаллию музофотӣ аз тариқи барномаҳои телерадиоӣ ин чеҳраи саршиноси миллиро мешиносанд ва суҳбату гузоришҳои ҷолиби ӯро, ки сари масъалаҳои умдаи миллӣ ироа мегарданд, хуш мепазиранду истиқбол мекунанд. Баъзан ҳангоми сафарҳо ба деҳоту музофоти ҷумҳурӣ мардуми маҳаллӣ аз мо, пеш аз ҳама, аз ҳолу аҳволи устод Ҷамолиддин Саидзода пурсон мешаванд. Ҳолпурсии мардуми маҳаллӣ аз устод Ҷамолиддин Саидзода маънои онро дорад, ки ин симои миллӣ миёни ҷомеаи тоҷикӣ аз ҷойгоҳу манзалати вежае бархӯрдор аст.
Нуктаи меҳварии омӯзишу пажӯҳиш, таълиму тадрис, муколимаву гуфтугӯ ва таблиғу ташвиқи устод Ҷамолиддин Саидзода бедории фикрӣ ва тақвияти рӯҳияву ҳувияти миллӣ мебошад, ки дар тамоми навиштору гуфтораш возеҳу равшан арзёбӣ мегардад. Бо итминон метавон арз дошт, ки устод Ҷамолиддин Саидзода сермутолеатарин, фаъолтарин ва сермаҳсултарин шахсияти миллӣ дар муҳити муосири ватанӣ ба шумор меравад.
Хатти меҳварии осори адабӣ ва таҳқиқии устод Ҷамолиддин Саидзода (аз ҷумла, таваҷҷуҳ шавад ба китобу рисолаҳои устод: Ҷалолиддин Балхии Румӣ. –Душанбе, 2008. -143 саҳ.; Сувари хаёл дар шеъри Рӯдакӣ. –Душанбе, 2009. -100 с.; Дар силсилаи Фиғонӣ. –Душанбе, 2010, -100 с.; Фирдавсӣ кист ва “Шоҳнома” чист? - Душанбе: Дониш, 2011. - 108 саҳ.; Нақши Рӯдакӣ дар шеъри замони Сомониён. –Душанбе, 2011. -92с.; Тоҷи сари ҷумла ҳунарҳост илм. –Душанбе: Ирфон, 2011. -116 саҳ.; Калим – “халлоқулмаонии сонӣ”. –Душанбе: Ирфон, 2012. -100с.; Бозор Собир – тасвиргари моҳир. –Душанбе: Адиб, 2009. -130 саҳ.; Мевае нест беҳ зи озодӣ. –Душанбе, 2012. -100 саҳ.; Ақидаҳои педагогии Соиб. –Душанбе: Ирфон, 2012. -144 с.; Назаре ба шеъри муосири Эрон. –Душанбе: Ирфон, 2012. -104 с.; Назаре ба шеър ва мусиқии Афғонистон. –Душанбе: Ирфон, 2012. -104 с.; Суруди Рӯдакӣ шуд зинда акнун. –Душанбе: Ирфон, 2012. -104 с.; Иқбол дар роҳи бузургони Аҷам. - Душанбе: Бухоро, 2014. –174 с.; “Шоҳнома” ва ҳувияти миллӣ. Нашри дувум. - Душанбе, 2015. -113 с.; Соиб – шоири халлоқулмазомин. –Душанбе: Адиб, 2015. -168 с.; Сайидзода, Ҷамолиддин. Нақди солим ва носолим. Китоби 1. –Душанбе, 2021. -200 саҳ.; Сайидзода, Ҷамолиддин. Хоқонӣ – ҳассони Аҷам. –Душанбе, 2021. -320 саҳ.; Сайидзода, Ҷамолиддин. Фирдавсӣ – шоири ватанпараст ва сарояндаи ормонҳои миллӣ. –Душанбе, 2021. -292 саҳ.; Сайидзода, Ҷамолиддин. Шуҳрати ҷаҳонии “Шоҳнома” ва паёми ватандӯстонаи Фирдавсӣ. –Душанбе, 2021. -216 саҳ.; Сайидзода, Ҷамолиддин. Дигарон пайравони Рӯдакианд. Китоби 1. –Душанбе, 2021. -176 саҳ.; Сайидзода, Ҷамолиддин. Рӯ ба Ҳинд. Китоби 2. –Душанбе: Ирфон, 2021. -120 саҳ.) дар доираи меҳанпарастӣ, мардумсолорӣ, озодманишӣ, адабпарварӣ ва ҳувиятсозии миллӣ чарх мезанад.
Устод Сайидзода умре дар заминаи “Шоҳнома”-и Фирдавсӣ ва моҳияти ҳувиятии ин асари безаволи миллӣ пажӯҳиш карда, ҳосили мутолеоту баррасиҳояшро дар чандин маҷмуаҳо ва монографияҳои алоҳида ба нашр расонидааст. Устод ҳамеша дар ҳама нутқу гуфтугӯҳо ва гузоришу суханрониҳояш бар мабнои таъкиду паёмҳои Фирдавсӣ, ки дар “Шоҳнома” инсиҷом ёфтаанд, бар он ишора мекунад, ки дар шароити тезу тунд шудани бархурдҳои тамаддунӣ, буҳронҳои фикрию ахлоқӣ ва танишҳои ақидатӣ ҳувияти миллиро метавон аз тариқи пахшу нашри осоре шоҳномагуна таҳкиму тақвият бахшид. Бо таваҷҷуҳ ба ин, устод Сайидзода соли 2022 китоби муфассалеро таҳти унвони “Фирдавсӣ – шоири паёмрасон” (муфассал нигаред: Саидзода Ҷамолиддин. Фирдасӣ – шоири паёмрасон (Дастури бедорӣ, ватандорӣ ва худшиносии миллӣ). –Душанбе, 2022. -574 саҳ.) ба чоп расонд, ки дар 3 муҷаллад ё китоб – Китоби якум “Фирдавсӣ кист ва “Шоҳнома” чист?” (ниг.: Саидзода Ҷамолиддин. Фирдасӣ – шоири паёмрасон (Дастури бедорӣ, ватандорӣ ва худшиносии миллӣ). –Душанбе, 2022. С.4-99), китоби дувум “Шуҳрати ҷаҳонии “Шоҳнома” ва паёми ватандӯстонаи Фирдавсӣ” (ниг.: Саидзода Ҷамолиддин. Фирдасӣ – шоири паёмрасон (Дастури бедорӣ, ватандорӣ ва худшиносии миллӣ). –Душанбе, 2022. С.101-298), китоби севум “Фирдавсӣ – шоири ватанпараст ва сарояндаи ормонҳои миллӣ” (ниг.: Саидзода Ҷамолиддин. Фирдасӣ – шоири паёмрасон (Дастури бедорӣ, ватандорӣ ва худшиносии миллӣ). –Душанбе, 2022. С.299-570) гирдоварӣ шудааст. Иқдомоте, ки устод Сайидзода дар заминаи шоҳномашиносӣ ва фирдавсипажӯҳӣ пеш гирифтааст, шахсияти матраҳи миллӣ ва билохира фидоӣ будани ӯро далолат мекунад.
Мо дар симои устод Ҷамолиддин Саидзода андешаманд ва равшангари миллиро мебинем, ки ба вазъи сиҳатӣ ва мушкилоти рӯзафзуни зиндагӣ нигоҳ накарда, дар масири дунёмадорӣ, миллатсозӣ ва давлатсолории миллӣ устуворона қадам бармедорад. Маҳз аз тавонмандиҳои фикрию эҷодӣ ва илмию ихтисосии чунин равшангарон ҷомеаи миллӣ ҳамеша истифода мебарад ва вуҷуду ҳузури ин гуна шахсиятҳо боиси ташаккул ва рушди иқтидори зеҳнӣ ва ифтихороти миллӣ дар минтақа мегардад. Аз фурсат истифода бурда, зодрӯзи фарзонаи миллат устод Ҷамолиддин Саидзодаро шодбош гуфта, барояш дарозӣ, саодати умр, сиҳатию тандурустӣ, хонаободӣ, тавону қудратмандӣ, болидарўҳӣ, ҷуръату ҷасорати мудавоми илмию эҷодӣ ва иҷтимоию маданиро таманно мекунем.
Маҳфил дар ҷолиби замимаи шодбошӣ як манзума ва ду дубайтӣ, ки соле қабл иншо шуда, аз ҷумлаи таманниёти манзуми маҳфилиён маҳсуб мешаванд, хидмати устод Саидзода тақдим медорад:
Шукӯҳи ҷашни фарҳанг аст!
(ба истиқболи 70-солагии адабиётшинос ва равшангари варзидаи миллӣ устод Ҷамолиддин Саидзода)
Туӣ парвардаӣ хоку ҳавою оби кӯҳистон,
Туро парварда шири модари маҳтоби кӯҳистон,
Ту аз пушти табори ориёансоби кӯҳистон,
Зи насли Сому Золу Рустаму Суҳроби кӯҳистон,
Яқин донам, туӣ як тоҷики ноёби кӯҳистон,
Ватанарбоби кӯҳистон,
Куҳанодоби кӯҳистон,
Саидасҳоби кӯҳистон!
Ту аз хуни Курушу Дориюшу хуни Кушонӣ,
Давоми Ардашеру Бобаку Баҳроми Сосонӣ,
Мисоли ҷуръати Яъқуби Лайсу ҷамъи гурдонӣ,
Чароғафрӯзи базми Оли Исмоили Сомонӣ,
Ғуруру нангу номи Ғуру Курту Сарбадоронӣ,
Ва аз Марву Ҳироту Балху Ғазнину Самангонӣ,
Дилу ҷони Хуросонӣ,
Садои набзи Эронӣ,
Бақои Тоҷикистонӣ!
Гар аз дарди Ватан-Миллат бигуфтӣ, абр гирён шуд,
Гар аз ноҷурии қисмат бигуфтӣ, ашк борон шуд,
Чун андар баҳри даъвӣ сар задӣ, дар баҳр тӯфон шуд,
Ба ҳар ҷое сухан гуфтӣ, фазо пуршеъру девон шуд,
Агар мухлис яке будӣ туро, ин дам ҳазорон шуд,
Аду аз ҳайбати шеъру каломат моту ҳайрон шуд,
Бурида раҳ гурезон шуд,
Фирорию парешон шуд,
Ҳам аз кардаш пушаймон шуд!
Саранҷоми талош аз баҳри миллатро сароғозӣ,
Чу мурғи бахт андар осмони мо ба парвозӣ,
Агар муъҷизае даркор бошад, соҳибэъҷозӣ,
Кунӣ огоҳ миллатро зи зулми ёғиву тозӣ,
Бикӯбӣ, ҳар кӣ ӯ бо қисмати мо мекунад бозӣ,
Ва бо Фирдавсию Айнию Турсунзода менозӣ,
Ту бо душман намесозӣ,
Дирафши мо барафрозӣ,
Ҷавонмарди сарафрозӣ!
Гузидӣ пешаву касби сухангӯйӣ -- дабириро,
Сипардӣ дар раҳи миллат ҷавонӣ, даври пириро,
Ва бас омӯхтӣ ашъори Урфиву Назириро,
Ки то миллат биёбад худ бузургиву кабириро,
Ки то бар даст орад тоҷу дайҳиму саририро,
Ба ҷойи бардагӣ андӯзад ойини амириро,
Кунад тарк ӯ фақириро,
Ғуломиву асириро,
Сағириву ҳақириро!
Агарчи шишаи номусро таҳдиди ҳар санг аст,
Нишастангоҳи мо худ аждаҳоро дар фарочанг аст,
Агарчи давру бар бӯйи ғализи макру найранг аст,
Агар осори пирӣ дар ҷабин анбӯҳи ожанг аст,
Вале набзи ту бо шарёни хуни дил ҳамоҳанг аст,
Хушо, ҳафтод соли умри некат вақфаи нанг аст,
Талошу ҷуръату ҷанг аст,
Авасто, Занду Аржанг аст,
Шукӯҳи ҷашни фарҳанг аст!
Ҷамолиддин Саидзода фидоист!
(ба ифтихори зодрӯзи устод Ҷамолиддин Саидзода)
На ҳангоми нифоқу не ҷудоист,
Ки вақти иттиҳоду ҳамсадоист.
Яқин дар роҳи нангу номи миллат
Ҷамолиддин Саидзода фидоист!
На вақти ин куҷойӣ, он куҷойист,
Замону даври бо ҳам ошноист.
Ба захми рӯҳи мо чун нӯшдорӯ
Суханҳои Саидзода давоист!
Зодрӯз муборак ва хуҷаста, фарзонаи миллат, устод Ҷамолиддин Саидзода!
Бо эҳтиром,
аъзои маҳфили илмӣ-фалсафии “Ҷаҳони андеша”
ш. Душанбе, 20 феврали 2023