Аслан, ҷашну ойинҳои миллию мардумӣ таҷассумкунандаи кайфияти зиндагии иҷтимоӣ, фикрӣ, ахлоқӣ ва маданӣ буда, рӯҳияи миллию мардумиро дар тӯли зиндагии башарӣ ифода менамоянд. Ба василаи иҷрои маросимоти ҷашнию ойинӣ ҷомеа ва мардум зиндагии худро як навъ сару сомон мебахшанд ва аз ҳузури фаъоли худ дар арсаи вуҷуд дарак медиҳанд. Арсаи вуҷуд барои инсон ҷавлогаҳи андеша, тафаккур ва куниши ӯ буда, дар як чунин майдони фарохе (ҷаҳону ҳастӣ дар назар аст) ба набард мепардозад ва дар бомдоди зуҳури ҳушмандӣ, дар қолаби афсонаю устура ва бовару эътиқодот масири муборизаро таъйин намуда, бад-он минвол то ба имрӯз бардамона гом мебардорад. Аз ин ҷост, ки бар мабнои устураматнҳои бостонӣ аносири фарҳангии як ҷомеа дар тӯли таърих идома меёбанд ва ин аносирро бо густариши худ аз насле ба насле дигар ва асре ба асре дигар мунтақил мекунанд (ниг.: Устураматни ҳувиятсоз. Ҳузури «Шоҳнома» дар адаб ва фарҳанги иронӣ. Ба кӯшиши Баҳман Номвари Мутлақ. –Теҳрон: Ширкати интишороти илмӣ ва фарҳангӣ, 1387. -С.7). 

Ба  истиқболи Рўзи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон

  Забон унсури  муҳими   худшиносии  миллӣ  ва  бақои  миллат   мебошад. Дар  марҳалаҳои  таърих, забон  воситае  буда, ки  як  миллат  ва  халқро  ба  ҳам  муттаҳид  намуда  ва  барои  пойдории  он  дар   набардҳои таърихӣ нақши мондагорро бозидааст. Имрўз дар  муносибатҳои  байналхалқӣ  вуҷудияти  як  давлати  мустақил  бо  воситаи  забони  давлатии  он  аст. Дар  ҳолати  муаррифӣ  намудани  як  давлат, забони  расмии давлатӣ қайд  карда  мешавад.  Яъне забони  давлатӣ  имрўз  рукни  асосии  шинохти  як  давлат  дар  муносибатҳои  байналхалқӣ мебошад.

 Забони гушода чу омад падид,

Шуд он бандҳоро саросар калид.

Фирдавсӣ

     Забон муҳимтарин воситаи робитаи байни инсонҳост ва ҳамчун падидаи иҷтимоӣ тайи таърихи зиндагии башарӣ муносбатҳои ичтимоиро ба танзим даровардааст. Ба сухани дигар, забон василаи баёни фикру андеша аст ва андеша ифодагари моҳияти инсон дар идомаи ҳастӣ мебошад. Имконоти дохилизабонӣ ва муҳитҳои фарҳангӣ ва маданӣ ба забон ва соҳибони он қудрат ва тавонмандӣ мебахшанд ва дар баробари мушкилоти гуногуни зиндагӣ муқовиматпазир месозанд. Ин нуқтаи назарро мо дар забони миллӣ – забони тоҷикӣ, ки мақом ва ҷойгоҳи давлатӣ касб кардааст, метавонем татбиқ кунем.

 Ба ҳеҷ кас пӯшида нест, ки тамоми дастоварду пешрафтҳои ҷомеаи инсонӣ на маҳсули тафаккури динӣ, балки маҳсули тафаккури илмист. Имрӯз агарчанде натоиҷи тафаккури илмӣ ҳатто барои кӯр айён буда, дар ҳамаи самтҳои ҳаёт ба таври воқеӣ бо чашм дида мешавад, новобаста ба ин, дар баъзе аз ҷомеаҳои мусулмоннишин  ҳанӯз пойбандӣ ва асорати на танҳо мардуми оддӣ, балки иддае аз зиёиён ба тафаккури динӣ сахт ба чашм мерасад. Хеле тааҷҷубовар аст, ки ашхоси дар банду баст ё завлонаи тафаккури динӣ афтода тамоми дастоварду натоиҷи  тафаккури илмиро дар ҳаёти амалии худ васеъ истифода менамоянд, лек боз дар ҳифзи тафаккури динии худ як истодагарии соддалавхонаро ба маъраз гузошта, моҳиятан ба муқобили тафаккури илмӣ мубориза мебаранд. Аз ин рӯ, аз як тараф, ҳадафҳои дурнамои рушди ҷомеа, аз тарафи дигар, заиф сохтани завлонаи асорати субъекти тафаккури динӣ водор менамояд, ки ба масълаи мазкур ҳамчун масъалаи мубрами ҷомеа бори дигар таваҷҷуҳ зоҳир карда шавад.