Мусалламан, рӯшангарӣ (просветительство), ки бедории фикрии башарро рақам зада, ҷомеаи инсониро ба сатҳи баланди таҳаввулоту пешравию тараққиёт расонидааст, аз зеҳни пурсишгари инсон буруз кардааст. Бинобар ин, пурсишгарӣ (шакку тардидварзӣ ва нигоҳи интиқодӣ ба масоилу мушкилоти мавҷуда) ба сифати масъулияти фардию ҷамъӣ оғози кори рӯшангарӣ будааст ва ҳар кӣ ба арсаи рӯшангарӣ по мегузорад, дар ибтидо масъулият ва рисолати пурсишгариро иҷро менамояд. Бад-ин тартиб, фарди пурсишгар дар натиҷаи таккон додани зеҳн ва ба истилоҳ, даргир сохтани тафаккур мароҳили фикриро тай намуда, тадриҷан ковишу ҷустуҷӯҳо ва суолу пурсишҳоро зиёдтар намуда, сатҳи маърифатию ҳунари ковишгариаш зина ба зина…

Дар айёми имрўза, ки муносибати одамон нисбати ҳамдигар ба ҳадди бағоят паст коста шуда аст, ҷавонони ҳозира дар бораи шахсони баруманди халқу миллати тоҷик қариб таасуроте надоранд, ки ин абармардон, барои ободонии гушае, мавзее ё маконе аз сарзамини Тоҷикистон чигуна заҳмату ҷонбозиҳое ба харҷ додаанд. Инҷо сухан дар бораи яке аз ҳамин гуна абармардон –марди шариф, фурутан, хоксору меҳрубон ва дар айни замон ғамхору тарбиятгари ҷавонон – Талбак Садриддинов меравад. Одатан дар бораи ин гуна шахсони баруманд сухан рондан ҳам осон аст ҳам мушкил. Осон барои он аст, ки меҳнат, заҳмат ва фаъолияти пурмаҳсули онҳо…

Дар замонҳои қадим ва ё мушаххасан бигӯем аз ҳазрати Зардушт оғози фалсафаи мардумони ориёитабор сарчашма мегирад, ки бетардид метавонем бигӯем, ки фалсафаву илми башарият низ аз ин сарчашма об хӯрдаасту мехӯрад. Шояд пеш аз ҳазрати Зардушт ҳам фалсафаву дониши инсоният арзи вуҷуд дошта бошад, аммо то замони мо танҳо гуфтори Зардушт дар шакли китоб омада расидааст, ки нахуст китоби инсоният ҳам “Авасто” хонда мешавад. Ҳамин тавр ворисони Зардушт дар тӯли таърих тавонистанд давомдиҳандаи афкору пиндори Зардушт бошанд ва дар илму фалсафаи ҷаҳонӣ нақши боризи хешро гузоранд.

(чанд андеша дар ҳошияи даргузашти як тан аз муаллимону фарҳангиёни варзидаи ноҳияи Ҷайҳуни вилояти Хатлон акаи Одинабеки Қаландар) Ҳар гоҳ ки муаллиме варзида ва номвар аз олам чашм мепӯшад, ояндаи норавшани низоми маорифи ватанӣ ва вазъи ногувору буҳронии ҳайати муаллимон, ки новобаста ба мушкилоту уқдаҳои давру замон ҳамоно дар сафи мубориза алайҳи нодониву ҷаҳолат қарор доранд, пеши назар меояд. Воқеан, дар ҳоле ки хурофоту таассуби мазҳабӣ дар ҷомеа ташаннуҷ пайдо карда, насли наврасу ҷавон ба таври худогоҳу нохудогоҳ ба гирдоби худбохтагию беҳувиятӣ кашида мешавад, вазъи фикрию маърифатиро хуб қаламдод кардан дуруст нест. Махсусан, вазъи буҳронии…