Худкушӣ падидаест, ки аз замонҳои қадим миёни мардум маъмулу машҳур буд, аммо тасаввуротҳо оид ба ин падида дар давраҳои мухталиф дар шаклҳои гуногун инъикос мегардиданд. Ҳанӯз дар замонҳои қадим дар ҷамъият нисбати худкушӣ ақидаҳои мутақобил вуҷуд доштанд. Дар фарҳанги юнону римӣ нисбати худкушӣ муносибат манфӣ буд ва онро ҳамчун ҷиноят медонистанд. Аз рӯи қонун дастони шахси худкушро аз тан ҷудо карда, онро дар ҷойи алоҳида мегузоштанд. Дар Афина ва Спарта ҷасади шахсони худкушро беиззатона месӯзонданд ва нисбати он нафрату ҳисси бадбинӣ доштанд. Файласуфони Юнони қадим бошад, дар ин бора фикру ақидаҳои мухталифро пешниҳод кардаанд. Масалан, Пифагор ҳаёти инсонро ба ақрабаки…

(1) Муҳаққиқони осори Фридрих Нитше (1844-1900) бештар аз ҳама урупоиён, дар таҳқиқотҳои худ доир ба солҳои муҳим ва ҳодисасози зиндагии Нитше, таваҷҷуҳи хосса зоҳир менамоянд. Ин таҷрибаи мусбат аст. Чаро ки доир ба мутафаккир ва файласуфе чун Нитше, намешавад дар ҳаҷми як мақола ва ё китобе ихтисосӣ, хонандагонро қонеъ кард. Пас, зарурате пеш меояд, ки муҳимтарин ҳодисаҳои зиндагии шахсӣ ва эҷодии ӯро ба таври мухтасар ва феҳраствор ба хонандагони фозил пешкаш намоем.

Яке аз маросимҳои суннатии мардуми форсизабон Ҷашни Сада мебошад, ки дар оғози шомгоҳи даҳуми баҳман (зо январ) баргузор мегардад, ки ин рӯзро “Обонрӯз” меноманд. Ҷашни Сада ҷашни ҳамкорӣ ва ҳамбастагии мардум аст, ки мардуми форсизабон, махсусан як қатор шаҳрҳои Эрон, аз ҷумла дар Аҳвоз, Шероз, Исфаҳон ва кишварҳои Аврупо (Суис), Амрико (Калифорния), Австралия бо гирд омадани мардуми форсинажод дар як нуқта аз шаҳр ё шаҳристону деҳот дар қатори якдигар ҷамъ омада, оташи ниҳоят бузург меафрӯзад ва ба сурудхониву пойкубӣ шурӯъ менамоянд.

Мусаллам аст, ки ҷашн ва ё ид (дақиқан, ҳар ду вожа, асли форсӣ-тоҷикӣ дошта, ба маънои ойинҳои шодмонӣ далолат мекунанд) вуҷуди фарогири маънавӣ, фарҳангӣ ва отифии як халқияту миллиятро дар паҳнои зиндагии башарӣ муаррифӣ месозанд. Ҷашн қолаби фарҳангиест, ки ҳолати равонӣ ва фикрию ахлоқии мардумро дар макону замон ва ҷуғрофиёи мушаххас таъйину таъйид мекунад. Дар ин қолаби фарҳангӣ хамирмояи ҳувияти қавмӣ ва миллӣ рехта мешавад ва чун риштаи дарозе дар бастаи фарҳанги маънавӣ печиш мехӯрад ва бо гузашти замон устувор мегардад. Ин аст, ки мардум аз бомдоди вуҷуд барои осудагию оромиши хотир ҷашну ойинҳо мебофтанд ва барои тақвияту идомати онҳо…

Устод Назрӣ Асадзода! Бо руҷӯъе лирикӣ: Ҳар гоҳ сухан дар бораи Шумо меравад, хаёлан фикр мекунем, ки дар рӯбарӯйи манзарае қарор дорем ва ин манзара ба сони бӯстони иборат аз ҳама анвои гул мебошад ва дар миёни анбӯҳи гулҳо гулеро шабеҳ ба Нилуфар мебинем (ва ин гул яқин образи Шумост). Ин мисли он аст, ки гулҳои дигар аз рӯйи қонуни фитрат нашъунамо мекунанд, вале гули Нилуфар аст, ки аз шахсияти худ огаҳӣ дорад ва ҳамвора мекӯшад, ки аз ҳама гуна олоишоти гирду атроф худро пок ва тоза нигоҳ дорад.