(табрикот) Ёрмуҳаммад Ниёзӣ аз ҷумлаи муҳаққиқони варзидаи миллӣ дар фазои Истиқлоли давлатӣ ба шумор меравад, ки таҳсилоти бунёдии худро дар риштаи филологияи араб гирифта, ба илми фалсафа гироиш пайдо намуд ва то имрӯз дар ин самти муҳимми илми ватанӣ заҳмат кашида, умрфарсоӣ мекунад. Азбаски дар замони донишҷӯйӣ ба масоили ҷиддии фалсафӣ тавассути маҳфили фалсафии “Ҷаҳони андеша”-и устод Комил Бекзода ошно мегардад, сарнавишти минбаъдааш ба фалсафа ва биниши фалсафӣ гиреҳ мехӯрад ва таҳқиқро дар самти омӯзиши фалсафаи бузургтарин файласуфи миллӣ Ибни Сино идома мебахшад.

1-уми декабр зодрӯзи Қаҳрамони Тоҷикистон Шириншоҳ Шоҳтемур Миллати куҳанбунёду сарбаланди форс (тоҷик) аз бомдоди таърих масири паҳновар, вале мушкилгузару пурпечутоберо тай намуда, дар ҳама марҳилаҳои мураккабу душвор ин имтиҳони таърихро сарбаландона паси сар кардааст. Ҳанӯз аз аҳди қадим фарзонафарзандони миллати фарҳангпарвару тамаддунофари тоҷик роҳи фарҳангу маърифат ва илму донишро равшан карда, дар пешрафти ҷомеаи ҷаҳонӣ саҳми назаррасе гузоштанд. Азбаски душманону бадхоҳони миллати шарафманди тоҷик дар замири нопоки хеш орзуи ғасби сарзамин ва маҳви илму фарҳанги онро мепарвариданд, ҳамеша барои рушду пешрафти он монеа эҷод менамуданд. Албатта, дар ин раванд ва барои татбиқи нақшаю ҳадафҳои душманони…

Шеър, қабл аз ҳама, ба ангезиш додани зеҳн, эҳсосу авотиф, такон додани ҷомеа ва бад-ин васила бедор кардани равони хоболуди инсонӣ сари кор мегирад. Шоир ҳама умр талош мекунад, ки ба воситаи шеър ҷомеаро бедору ҳушёр намояд ва ба роҳи худҷӯшӣ ва худсозӣ ҳидоят кунад. Дар ин масири мушкилписанд шоир чашми худро мебандад, то чашми дигарон боз шавад. Ба ин маънӣ аллома Иқбол фармудааст:

 Ба ифтихори 110-солагии устод Мирзо Турсунзода Бойгонии адибон ганҷинаест, ки корнома ва муҳимтарин лаҳзаҳои гуногуни ҳаёт ва эҷодиёти онҳоро вобаста ба шароити таърихӣ ба хонанда бозгӯ мекунад. Хусусан, ин ҳолат дар тақдири адибони барҷастаи замони Шӯравӣ бисёр мушоҳида мешавад. Ин гуна раванду рӯйдодҳои қобили таваҷҷуҳро омӯзишҳои бисёрсолаи адабиётшиносони маъруф И. С. Брагинский, Раҳим Ҳошим, Хуршеда Отахонова, Холида Айнӣ, Камол Айнӣ ва тадқиқоти ҷолиби ифшокунандаи масъала ва муаммоҳои адабиёти тоҷик дар замони Шӯравии донишманди барҷастаи тоҷик Муҳаммадҷони Шакурии Бухороӣ, муҳаққиқи намоён Маъруфи Раҷабӣ равшан собит менамоянд. Омӯзиши маводи бойгониҳо равшан мекунад, ки довариҳои мунаққидону адабиётшиносони замони…