Халқи тоҷик миллати навбунёд набуда, таърихи чандин ҳазор солаҳоро дорост. Таърихи давлату миллати хешро донистан вазифаи ҳар як шаҳрвани Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад. Ҳар як миллатро аз таъриху забонаш мешиносанд. Бояд мо, ҷавонон вақти пурқимати хешро самаранок истифода истифода бурда, саҳифаи гузаштаи таърихи хешро варақ занем ва аз давлатдории Ҳахоманишинону Сафориён то Сосониёну Сомониён маълумот пайдо намоед. Ба мову шумо маълум аст, ки Исмоили Сомонӣ асосгузори давлати тоҷикон буд. Баъд аз барҳам хурдани давлати Сомониён мушкили чандин соли ҳаёти халқи тоҷик дар давраи шуравӣ боз як вилояти мухтори тоҷикон бо номи Тоҷикистон дар ҳайати Ҷумҳурии Узбекистон таъсис ёфт.

Мақолаи мазкур доир ба ташаккулёбии ҷараёни равшанфикрӣ дар фарҳанги халқи тоҷик баҳс мекунад. Ҷараёни мазкур дар фарҳанги тоҷик зери унвони маорифпарварӣ рушд намудааст. Маорифпарварон кӯшиш менамуданд, то ин ки ҷомеаи қафомондаи худро ба як ҷомаи пешрафтаи муосир мубаддал гардонанд. Илова бар ин Садриддин Айнӣ баъди Инқилоби Октябр, огоҳона ва ҷасурона кори Аҳмади Донишро идома дод. Зимни тадқиқотҳои таърихӣ, адабӣ ва фарҳангии худ миллати тоҷикро ба худаш ва ба ҷаҳониён бисёр ба таври шоиста ва равшанфикрона шинос намуд. Дар ин марҳилаи таърихи халқи тоҷик маҳз ҳамин худшиносии равшанфикр ва расонидани огоҳиҳои таърихӣ ва миллӣ ба ҷомеа аз ҳама кори муҳим ва…

Моҳи декабри соли 2023 шумораи 8-уми маҷаллаи илмӣ-назариявии “Санъатшиносӣ” - (нашрияи Шуъбаи санъатшиносии Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон) аз чоп баромад. Дар маҷалла мақолаҳои илмӣ ва илмӣ-оммавии олимони соҳа аз Тоҷикистон, Ӯзбекистон аз ҷумла:

Вақте ки дар бораи Афғонистон ҳамчун як кишвари алоҳида бо паҳнои ҷуғрофиёӣ ва густараи таърихию ҳувиятию фарҳангӣ ҷустуҷӯву тафаҳҳус мекунем, қабл аз ҳама, фазою муҳити мағшуши ин қаламрави ҷангзада, ки бар асари даргирию муноқишаҳою кашмакашҳои бардавом тобу тавон аз даст додааст, пеши назар меояд. Аз ин ҷост, ки шинохти таърихи Афғонистон ва дарки ҳаводиси сиёсию иҷтимоӣ ва фикрию мадании ин минтақаи барои мо тоҷикон азиз дар авлавияти кори пажуҳишию омӯзишӣ қарор мегирад. Илова бар ин, омӯзиши мантиқии ҷараёни ҳаводис ва рухдодҳои садаи бистум, ки дар таърихи Афғониситон бозтоб ёфтаанд, шинохти моро дар ростои ин кишвари ҳамзабону ҳамфарҳанг дақиқтар мекунад ва…

Офаридани ҷашну идҳо ва тавлиди ойину суннату маросими ҷашнӣ аз ибтикороти таърихӣ, иҷтимоӣ, фарҳангӣ ва мадании мардуми мо тули зиндагӣ будааст. Ба сухани дигар, тавлиди ҷашну идҳо ва созмон додани фазою муҳити идӣ ба хотири хушҳолию болидагии руҳию равонӣ ва кайфияти зиндагӣ як навъ саргармӣ-хоббии мардуми форсу тоҷик будааст. Дар баробари ҷашнҳои маъруфи миллии Наврӯз, Меҳргон, Тиргон, Сада, Ялдо низ аз зумраи ҷашнҳои матраҳи миллӣ-меҳанӣ маҳсуб меёбад. Чун дар арафаи ин ҷашни авлодӣ ва миллию меҳанӣ қарор дорем, чанд мулоҳизаи ҷашниро хидмати хонандагон арз мекунем: