Тошхоҷаи Асирӣ (1864 - 1915) дар маҳаллаи Сангбӯррони шаҳри Хуҷанд дар оилаи косиб ба дунё омад. Ӯ яке аз шоирону мутафаккирони барҷастаи замони хеш буд. Асирӣ аз хурдсолӣ ба шеъру шоирӣ майл дошт ва фаъолияти шоирии худро хеле зуд оғоз кардааст. Асирӣ пас аз касби маълумотӣ ибтидоӣ дар мадрасаи “Шоҳӣ”-и шаҳри Хуҷанд, бо мақсади такмили дониш ба шаҳри Хуқанд, ки аз марказҳои сиёсиву илмии водии Фарғона дар нимаи дуюми асри Х1Х ба ҳисоб мерафт, сафар кард. Дар ин шаҳр вориди мадрасаи “Хоним” шуд, аммо тарзи таълими мадрасаҳои Хуқандро написандид ва таҳсили мадрасаро тарк кард. Шоир…

(паёми шодбошии маҳфили “Ҷаҳони андеша” ба муносибати 75-солагии зодрӯзи файласуфи инсоншинос, устод Муҳаммадалӣ Музаффарӣ) Басо рамзист, ки зодрӯзи чандин бузургони илму адаби муосири миллӣ ба моҳи май рост омадааст ва дар қатори устодони шаҳири шеъру адабиёти тоҷик Мирзо Турсунзода, Муъмин Қаноат ва Лоиқ Шералӣ доктори имлҳои фалсафа, профессор, узви вобастаи Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Муҳаммадалӣ Музаффарӣ ҳам дар ҳамин моҳи май (дақиқтараш, 29 май) зодрӯз доранд ва ба синни камолот – 75-солагӣ мерасанд. Ба ин манзур, маймоҳ дар гоҳшуморӣ ва тақвимбандии адабию илмии мо ҷойгоҳ ва мақоми вежа касб кардааст.

Бозори Тилавзод аз зумраи муҳаққиқони бисёрфан ва донишманди нотакрори соҳаи фолклоршиносии тоҷик ба ҳисоб меравад. Истеъдоди беҳамтои навиштан ё нигоришро ба вай Яздони пок сазовор донистааст. Ба навиштани хотирот, ёдномаҳо ва махсусан осори гаронбаҳои шифоҳии халқи тоҷик бо завқу ҳавас ва бо ҳавсалаи том камари ҳиммат бастааст. Ба гуфтаи яке аз таборони шодравон «ӯ (яъне, Бозори Тилавзод, Ф.И) ба мисли устод Айнӣ ба навиштан шавқи зиёд дошт ва он кас дар ҳар маҳфилу суҳбатҳо аз ҷайби худ хомаву дафтар бароварда, маълумоти муҳимро барои худ сабт мекард». Яъне, барои навиштани маводи фолклорӣ ба қавли равоншод, фолклоршинос…

Устод Лоиқ яке аз ситорагони тобноки адабу фарҳанги садаи бистуми тоҷик маҳсуб аст, ки дар осори ҷовидонаи хеш ҷанбаҳои гуногуни фарҳангӣ, таърихӣ ва арзишиву миллии мардуми моро инъикос намудааст. Устод Лоиқ, воқеан, парвардаи мактаби бузурги худшиносӣ ва миллатсозии устод Айнӣ аст, ки ин масирро баъдан аллома Бобоҷон Ғафуров, устод Турсунзода, устод Қаноат ва дигарон идомат бахшидаанд. Осори устод Лоиқ, дар баробари ин ки мавзуоти зиёди ишқию лирикӣ ва эпикию ғиноиро фаро мегирад, масъалаи худшиносии миллӣ ва мавзуоти таърихию мушкилоти иҷтимоиро низ ифода мекунад. Ҳар кадоме аз ин мавзуот метавонанд мавриди пажуҳиши алоҳида қарор бигиранд. Ё…